بررسی حقوق متقابل استاد و شاگرد در پرتو رساله الحقوق امام سجاد (ع)

تعلیم و تربیت در منظر اسلام فرآیندی است الهی، اخلاق محور و هدفمند که در جهت رشد و تعالی همه جانبه ی انسان شکل می گیرد. یکی از منابع اصیل اسلامی که در زمینه ی تعلیم و تربیت و تنظیم روابط انسانی آموزه هایی متعالی دارد، رساله الحقوق امام سجاد (ع) است. این رساله، مجموعه ای از وظایف و حقوق انسان نسبت به دیگر انسان ها را شامل می شود که بخشی از آن به تبیین جایگاه معلم و شاگرد و بیان حقوق متقابل آنان اختصاص دارد. با بررسی آموزه های این رساله می توان چارچوبی معنوی، اخلاقی و کرامت محور برای روابط حاکم بر محیط آموزشی طراحی نمود. در عصر حاضر، به دلیل افول معنویت و گسست های فرهنگی و اخلاقی، بسیاری از روابط مدرسه ای از جمله روابط معلم و شاگرد از ارزش های اسلامی فاصله گرفته اند. در حالی که بر اساس آموزه های اسلامی، مدرسه باید محل رشد، اخلاق پروری، کرامت محوری و تعاملات متعهدانه باشد. هدف از این پژوهش، تحلیل حقوق استاد و شاگرد در پرتو رساله الحقوق امام سجاد (ع) است و همچنین بررسی مسئولیت هایی که مدرسه به عنوان نهاد واسط میان معلم و شاگرد در قبال این حقوق بر عهده دارد.این مقاله با استفاده از روش تحلیلی–محتوایی، به بررسی ابعاد مختلف حقوق استاد و شاگرد و بازخوانی مسئولیت های تربیتی و اخلاقی مدرسه با استناد به متون اسلامی به ویژه رساله الحقوق می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که بازگشت به منابع اصیل اسلامی می تواند چراغی برای بازسازی روابط مدرسه ای مبتنی بر اخلاق و معنویت فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

رساله الحقوق ، حقوق استاد ، حقوق شاگرد ، مدرسه اسلامی و اخلاقی ، اخلاق حرفه ای