برنامه های توسعه ای بنیاد فورد در ایران دوره محمدرضا پهلوی (۱۳۳۲-۱۳۴۳.ش)

موقعیت ویژه ایران در جنگ جهانی دوم و همسایگی با شوروی کمونیستی، ایران را در معرض نفوذ کمونیسم قرار داده و منافع آمریکا در خاورمیانه را دچار تهدید می­کرد. خواست دوسویه­ای در حکومت غرب­گرای پهلوی دوم و آمریکای پس از جنگ جهانی، برای رساندن کمک­های اقتصادی و سیاسی آمریکا به ایران و نفوذ سرمایه­داری به ایران و منطقه، برای مقابله با شوروی کمونیستی وجود داشت. بنیادهای آمریکایی ازجمله بنیاد فورد در عرصه جنگ سرد به عنوان سربازان جنگ­های ترکیبی و فرهنگی، وارد کشورهای در معرض نفوذ کمونیسم گردیدند تا طرح­های اقتصادی و اجتماعی مختلفی را اجرایی نمایند. مسئله این پژوهش، بررسی فعالیت­های بنیاد فورد، اهداف و نتیجه فعالیت­های این بنیاد در ایران و همچنین بررسی نسبت سیاست­ها و فعالیت­های این بنیاد با سیاست خارجی دولت آمریکا در ایران می­باشد که با روش تحلیل تحقیق تاریخی و برپایه منابع اسنادی انجام گرفته است. برپایه یافته­های این پژوهش، برنامه­ها و اهداف بنیاد فورد برای توسعه ایران در بعد اقتصادی، حول محور توسعه اجتماعی و روستایی و خودکفایی و توسعه اقتصاد ارضی ایران و در بعد سیاسی، ایجاد ثبات از طریق گسترش دموکراسی بود؛ درصورتی که هدف اصلی دولت آمریکا در کمک­های مستمر مالی به رژیم پهلوی، تکیه بر انجام پروژه­های پرزرق وبرق و ظاهری، برای گذار از بحران­ها و جلب توجه طبقه متوسط مدرن شهری به حکومت پهلوی و ایجاد ثبات از هر طریق ممکن بود. این تناقض در سیاست رسمی دولت آمریکا و اهداف بنیاد فورد در ایران به خروج این بنیاد از ایران منتج گردید.

کلیدواژه ها:

بنیاد فورد ، نفوذ کمونیسم ، توسعه روستایی ، سیاست خارجی آمریکا ، سازمان برنامه