ارزیابی اثر ویژگی های مورفولوژیکی ریشه بر جذب فسفر در ارقام برنج (Oryza sativa L.)

شناسایی ارقامی از گیاهان زراعی که به عنوان فسفرکارا شناخته می شوند، می تواند باعث استفاده بهتر گیاه از فسفر خاک شود. به منظور بررسی اثر شاخصهای مرتبط با ویژگی های ریشه ارقام برنج با جذب فسفر، آزمایشی به صورت گلدانی در فضای باز در بهار سال ۱۴۰۱ در موسسه تحقیقات برنج کشور-رشت به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ۱۰ رقم برنج (چهار رقم محلی هاشمی، حسنی، علیکاظمی و دمسیاه و چهار رقم اصلاح شده گیلانه، آنام، شیرودی و خزر و دو رقم اهلمی طارم و ندا) و دو سطح فسفر خاک (چهار و ۶۰ میلیگرم بر کیلوگرم) بودند. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین ارقام برنج از نظر ویژگیهای مورفولوژیک اندازه گیری شده ریشه وجود داشت و ارقام اهلمی طارم و شیرودی با ساختار ریشهای گسترده از نظر حجم و سطح، کارایی جذب فسفر بالاتری داشتند. ارقام اهلمی طارم و شیرودی بیشترین و ارقام گیلانه و خزر کمترین مقدار ویژگی های کمی ریشه را داشتند. بیشترین مقدار غلظت فسفر، کارایی جذب و مصرف فسفر (به ترتیب ۲/۳ میلیگرم بر گرم، ۹/۳۷ درصد و ۸۸ درصد) در رقم اهلمی طارم و (به ترتیب ۹/۲ میلیگرم بر گرم، ۵/۳۲ درصد و ۶۴ درصد) در رقم شیرودی مشاهده شدند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ارقام برنج به دو گروه با ویژگی های مشترک درون هر گروه تفکیک شدند. بر اساس تجزیه به عامل ها، دو عامل اصلی ویژگی های مورفولوژیکی و ویژگی های کارکردی ریشه شناسایی شدند که تغییرات ویژگی های مرتبط با ریشه را به طور قابل توجهی توجیه کردند. براساس نتایج این آزمایش، ارقام برنج اهلمی طارم و شیرودی سازگاری بیشتری با شرایط کمبود فسفر داشته و استفاده از آنها برای زراعت در مناطق مواجه با کمبود فسفر خاک قابل توصیه است.

کلیدواژه ها:

برنج ، تغذیه گیاهی ، ریشه و کارایی مصرف فسفر