ارزیابی تغییرات شاخص های جریان پرآبی و کم آبی در رودخانه ای با رژیم جریان طبیعی (مطالعه موردی: حوضه آبریز بیطاس، بالادست رودخانه مهابادچای)

وقوع دوره های کم آبی و پرآبی در حوضه ها جزئی از رژیم رودخانه است. وقوع تغییرات جریان رودخانه و تشدید آن در سال های اخیر بر تولید و بهره برداری از جریان رودخانه ها و مدیریت آب تاثیر گذاشته است و مطالعه آن دارای اهمیت است. ارزیابی ویژگی های مختلف رژیم جریان رودخانه های طبیعی از مواردی است که می تواند در شناخت تغییرات آبدهی جریان رودخانه در اثر تغییر مولفه های اقلیمی و مدیریت آن در شرایط خشکسالی مورد استفاده قرار گیرد. شناخت و ارزیابی رژیم جریان یک رودخانه را می توان بر حسب شاخص های مختلف قابل توصیف است. در پژوهش حاضر، تغییرات شاخص های جریان پرآبی و کم آبی در حوضه بیطاس از زیرحوضه های مهابادچای با جریان طبیعی در بالادست سد مهاباد در بازه زمانی ۱۹۶۳ الی ۲۰۲۰ ارزیابی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد شاخص Number Spell در دوره پرآبی برابر ۱۴۴ و در دوره کم آبی ۲۵۳ است. شاخص Single Longest در دوره کم آبی ۱۶۳۵ و برای پرآبی ۱۶۳ است. شاخص های میانگین دبی های پیک و میانگین مدت زمان میانگین اوج برای دوره های پرآبی ۲۲/۶ و برای دوره های کم آبی برابر ۳۳/۰ است. هم چنین میانگین مدت برای پرآبی ۲۹/۶ و برای کم آبی ۸۲/۵۴ است. هم چنین، بر اساس نتایج، شاخص کل مدت زمان پرآبی ها در دامنه ۳ تا ۱۶۳ نوسان داشته و شاخص کل مدت زمان کم آبی برابر عدد ۲۴۱ است. یافته های پژوهش حاضر می تواند در درک تغییرات رژیم جریان طبیعی، تغییرات زمان و تعداد رویدادهای کم آبی و پرآبی و در نتیجه مدیریت بهینه دبی ورودی به سد مهاباد مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

رژیم جریان رودخانه ، تغییرپذیری طبیعی ، شاخص های هیدرولوژیک ، تحلیل جریان رودخانه ، حوضه آبریز سد مهاباد