ارزیابی دقت مدل های داده محور تصادفی و قطعی در مدل سازی و پیش بینی مقادیر دبی رودخانه (مطالعه موردی: رودخانه های غرب و جنوب غرب دریاچه ارومیه)

شبیه سازی و پیش بینی جریان رودخانه جهت آگاهی از آورد رودخانه در دوره زمانی مختلف، ازجمله مسائل مهم و کاربردی در مدیریت منابع آب می باشد. لذا در پژوهش حاضر به ارزیابی و تعیین مدل مناسب پیش بینی جریان در ۷ ایستگاه آبسنجی بر روی رودخانه های غرب و جنوب غرب دریاچه ارومیه پرداخته شده است. مدل های مورداستفاده جهت دست یابی به هدف مطروحه شامل الگوهای مختلف مدل استوکاستیک ARIMA و مدل های مبتنی بر هوش مصنوعی شامل ELM، ANN و  SVMبود. نتایج حاصل از به کارگیری مدل های ذکرشده نشان داد که الگوهای برازش ARIMA(۱,۰,۰) و ARIMA(۲,۰,۱) دارای عملکرد بهتر در مدل سازی جریان در رودخانه های موردمطالعه بوده، به طوری که میانگین ضریب نش-ساتکلیف دو مدل ARIMA(۱,۰,۰) و ARIMA(۲,۰,۱) به ترتیب برابر ۶۷/۰ و ۶۸/۰ حاصل شد. درحالیکه میانگین این ضریب برای مدل های داده محور ANN، SVM و ELM برای رودخانههای منطقه به ترتیب برابر ۳۸/۰، ۴۷/۰ و ۲۱/۰ برآورد گردید. ضمنا آماره ضریب همبستگی پیرسون نیز برای مدلهای استوکاستیک (۸۳/۰) به طور معنی داری بالاتر از مدلهای برتر داده محور حاصل (۶۱/۰) شد. بنابراین استفاده از مدلهای استوکاستیک نسبت به مدلهای هوش مصنوعی جهت مدلسازی و به کارگیری آنها در پیشبینی جریان رودخانهای برای آینده در منطقه مطالعاتی دارای اولویت بالاتری است.

کلیدواژه ها:

پیش بینی ، حوضه آبریز دریاچه ارومیه ، سری زمانی ، مدل های استوکاستیک ، مدل های هوش مصنوعی