سیاست های کلی نظام در زمینه پیشگیری و کاهش خطر ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه

زمینه و هدف بروز حوادث و سوانح در جهان پیامدها و مشکلات سلامتی، اقتصادی و اجتماعی برای مردم و دولت ها برجای می گذارد و نیازمند مدیریت و برنامه ریزی دقیق است. سیاست های پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه در سال ۱۳۸۴ در کشور تدوین و ابلاغ شد. با گذشت نزدیک به ۲ دهه از ابلاغ این سیاست ها، مدیریت سوانح و حوادث در کشور با نقص هایی روبه روست. این مطالعه با هدف بررسی و شناسایی چالش های اجرایی سیاست های مدیریت بحران و ارائه پیشنهادات برای بهبود آن انجام شده است.  روش این مطالعه به صورت پژوهش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته هدفمند با ۳۲ نفر از مدیران سازمان ها و نهادهای مختلف انجام شد و تا مرحله اشباع ادامه یافت. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای قراردادی گرانهیم و لاندمن و جهت مدیریت داده ها از نرم افزار MAXQDA استفاده شد. برای اطمینان از صحت و پایایی داده ها، از معیارهای لینکلن و گوبا بهره گرفته شد. یافته ها ۳۶ چالش فرعی در مدیریت بحران کشور شناسایی شدند که به ۵ دسته چالش اصلی (شکاف در سیاست گذاری، ضعف در جاری سازی سیاست ها، محدودیت منابع مالی، نقص در هماهنگی و مدیریت اطلاعات، نگرش ناکارآمد در سطح تصمیم ساز و تصمیم گیر) تقسیم بندی شدند. فقدان سیستم منسجم، جامع و آینده نگرانه سیاست ها، عدم وجود نقشه راه جامع و برنامه ریزی جهت پیشبرد سیاست ها، شفاف نبودن اختیارات و مسئولیت سازمان ها، عدم تخصیص اولویت بودجه ای برای برنامه های بحران، ضعف در ایفای نقش هماهنگی سازمان مدیریت بحران و ضعف در نظام پایش و ارزشیابی سازمان ها از اهم چالش های فرعی بودند.  نتیجه گیری اجرای برنامه های مدیریت بحران در کشور در سطوح سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرا با چالش ها و مشکلاتی در سازمان ها همراه است. توجه به اصول سیاست گذاری در بازنگری سیاست ها، اصلاح ساختار، قوانین و دستورالعمل های کشوری و فرایندها در برنامه های سازمان مدیریت بحران کشور می تواند منجر به ارتقای آمادگی کشور و مدیریت صحیح در زمان بروز حوادث و بلایا شود.

کلیدواژه ها:

Crisis management ، Policy making ، Disasters ، Iran ، مدیریت بحران ، سیاست ، حوادث و بلایا ، پژوهش کیفی