ارزیابی مدیریت مصرف آب آبیاری گندم در کشور با رویکرد کاهش سطح زیرکشت و ارتقای بهره وری آب

همواره مصرف آب و عدم تناسب سطح زیرکشت و مقدار آب در دسترس در بخش کشاورزی و یا عدم تناسب عرضه و تقاضای آب دغدغه کشاورزان و مدیران کشاورزی بوده است. امنیت غذایی پایدار با عنایت به رشد و تغییر ذائقه مردم هم مزید بر این نگرانی است. از این رو، با توجه به تعیین کلاس تناسب اراضی و درصد مساحت هر یک از کلاس های S۱، S۲، S۳ و N در کشور، مقدار عملکرد، حجم آب آبیاری، پتانسیل تولید، درآمد و هزینه در هر یک از این اراضی برای گندم تعیین و بر اساس آن شاخص های بهره وری فیزیکی (WPPa)، اقتصادی (WPEa)، نسبی فیزیکی (KWPp) و نسبی اقتصادی (KWPe) آب محاسبه گردید. بر اساس نتایج ارزیابی تناسب اقتصادی اراضی با تناسب S۳ و N حذف گردید. سپس با استفاده از شاخص های بهره وری آب، حجم آب آبیاری مورد نیاز برای جبران کاهش عملکرد ناشی از کاهش سطح زیرکشت، محاسبه و راه های جبران کاهش عملکرد در اراضی با تناسب S۱ و S۲ بررسی شد. نتایج نشان داد سطح زیرکشت گندم ۹۸۹ هزار هکتار، عملکرد گندم ۱۱۸۴ هزار تن، حجم آب آبیاری ۱۳۸/۵ میلیارد مترمکعب کاهش و شاخص های WPPa، WPEa، KWPp و KWPe به ترتیب ۴۱، ۴۷، ۱۲ و ۳۹ درصد افزایش یافتند. اگر در اراضی با تناسب S۱ و S۲ راندمان کاربرد آب آبیاری ۱۶ افزایش یا مقدار آب آبیاری ۷۶ میلی متر کاهش و یا مدیریت زراعی به اندازه ۹ تا ۱۴ درصد عملکرد را افزایش دهد، کاهش عملکرد ناشی از کاهش سطح زیرکشت گندم جبران می گردد.

کلیدواژه ها:

تناسب اراضی ، حجم آب آبیاری ، سطح زیرکشت ، عملکرد و مدیریت به زراعی