پردازش اطلاعات اجتماعی و علائم زیر بالینی اتیسم در نوجوانان: نقش تعدیل کنندگی حافظه کاری، انعطاف پذیری شناختی و ذهنی سازی

بالا بودن صفات اتیستیک در نوجوانان با طیف وسیعی از پیامدهای مخرب آموزشی و اجتماعی همراه است. بدین جهت، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر آن حائز  اهمیت است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پردازش اطلاعات اجتماعی در علائم زیر بالینی اتیسم با تعدیل کنندگی حافظه کاری، انعطاف پذیری شناختی و ذهنی سازی انجام شد. این پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی بود و به روش مدل یابی معادلات ساختاری صورت گرفت. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان پایه دوازدهم مدارس دولتی پسرانه و دخترانه شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ بود که تعداد ۲۶۰ نفر (۱۴۱ دختر، ۱۱۹ پسر) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های پردازش اطلاعات اجتماعی - اسناد و پاسخ هیجانی (SIP-AEQ)، اتیسم بهر (AQ)،­ عملکرد بازتابی (RFQ) و نسخه ی کامپیوتری آزمون های حافظه کاری دانیمن و کارپنتر و دسته بندی کارت های ویسکانسین (WCST) بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Smart PLS ۳ انجام شد. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که سوگیری اسنادی خصمانه (۲/۵۳۴ t=،۰/۳۲۲=β) و پاسخ های هیجانی منفی (۲/۰۰۱ t=،۰/۲۷۵=β) بر علائم زیر بالینی اتیسم تاثیر مستقیم، مثبت و معناداری دارند. ذهنی سازی در رابطه ی بین متغیرهای سوگیری اسنادی خصمانه (۲/۵۴۹ t=،۰/۵۰۷-=β) و پاسخ های هیجانی منفی (۳/۱۶۴ t=،۰/۶۳۲-=β) با علائم زیر بالینی اتیسم اثر تعدیل کننده دارد. همچنین، نقش تعدیل کنندگی حافظه کاری در ارتباط بین سوگیری اسنادی خصمانه با علائم زیر بالینی اتیسم تایید شد (۴/۳۸۹ t=،۰/۳۹۴-=β). با توجه به نتایج پژوهش، استفاده از درمان مبتنی بر ذهنی سازی، آموزش حافظه­ کاری و برنامه های مداخله مبتنی بر آموزش مهارت های SIP، به درمانگران پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

Cognitive Flexibility ، Mentalizing ، Social Information Processing ، Subclinical Autism Spectrum Symptoms ، Working Memory ، انعطاف پذیری شناختی ، پردازش اطلاعات اجتماعی ، حافظه کاری ، ذهنی سازی ، علائم زیر بالینی اتیسم