تحلیل زیست پذیری کالبدی شهری بر اساس شاخص های نفوذپذیری معابر و دسترسی به شبکه فاضلاب عمومی با تاکید بر چرخه نوسازی و بهسازی بافت های شهری (مطالعه موردی: شهرک بزین، منطقه ۱۰ شهرداری شیراز)

کیفیت محیط زیست در بسیاری از شهرهای کشورهای در حال توسعه، به دلیل منابع آب ناکافی و شرایط نامناسب بهداشتی، با چالش های جدی مواجه است. این دو عامل به عنوان بخشی از زیرساخت های اساسی، نقش حیاتی در بهبود شرایط محیطی و ایجاد محیطی پاک و عاری از آلودگی ایفا می کنند. حس کیفیت مکانی، که به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آن ها نسبت به فضای زندگی شان است، ارتباط درونی فرد با محیط را شکل می دهد. برای افزایش رضایتمندی ساکنان از محل سکونت، برنامه ریزی تامین مسکن باید متناسب با تقاضا در سطح محلات و شهرک ها انجام شود. زیست پذیری شهری، به عنوان یکی از مهم ترین و نوین ترین مباحث در تئوری های شهرسازی و برنامه ریزی شهری، با هدف ارتقای مطلوبیت محیط شهری مطرح شده است. هدف این پژوهش، کاربرد تحلیل عاملی برای شناسایی شاخص های موثر در زیست پذیری شهری است.مواد و روش ها:این پژوهش از نظر هدف، کاربردی-توسعه ای و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است. در فرآیند تحلیل ها از روش های تحلیل فضایی استفاده شده است. هدف مطالعه، بررسی زیست پذیری شهری با استفاده از دو شاخص کلیدی، یعنی نفوذپذیری معابر سواره رو و دسترسی به سیستم فاضلاب عمومی در سطح محلات شهری (سطوح خردتر از مناطق) با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. در این پژوهش، از نرم افزارهای Excel، ArcGIS و Google Earth استفاده شده است.نتایج:بر اساس یافته ها، حدود ۸۱ درصد از قطعات مسکونی به شبکه فاضلاب عمومی متصل هستند، در حالی که ۱۹ درصد فاقد این اتصال می باشند. همچنین، ۱۵ معبر درجه یک و ۱۰۰ معبر درجه دو در شهرک شناسایی شد که ۹۰ درصد آن ها از نفوذپذیری مناسبی برای حرکت سواره برخوردار هستند.نتیجه گیری:زیست پذیری شهرک مورد مطالعه از نظر نفوذپذیری معابر سواره رو در وضعیت مطلوبی قرار دارد و محدودیتی برای فرآیند بهسازی و نوسازی شهری ایجاد نمی کند. با این حال، عدم اتصال حدود یک پنجم واحدهای مسکونی به شبکه فاضلاب شهری، تهدیدی جدی برای زیست پذیری شهری محسوب می شود و باید مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گیرد. از دیگر یافته های این پژوهش می توان به این نتیجه رسید که مطالعات زیست پذیری در سطوح خرد (مانند محلات و شهرک ها) نسبت به سطوح کلان تر (مانند مناطق)، نتایج دقیق تر و کاربردی تری ارائه می دهند. همچنین، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان ابزاری کارآمد، قابلیت به روزرسانی دقیق و سریع اطلاعات را برای برنامه ریزی بهسازی و نوسازی شهری فراهم می کند و باید بیش از پیش مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

GIS ، نفوذپذیری معابر ، فاضلاب شهری ، زیست پذیری شهری ، شهرداری شیراز