نقش هوش مصنوعی در کاهش اثرات زیست محیطی در صنعت نفت و گاز از منظر حقوقی: مطالعه تطبیقی و موردی

صنعت نفت و گاز، بهرغم ایفای نقشی چشمگیر در تامین انرژی و پیشبرد اقتصاد جهان ی، بهعنوان یکی از منابع اصلی آلودگیهای زیست محیطی از جمله تخریب زیستگاههای طبیعی و آلودگی منابع آب و خاک و انتشار گسترده گازهای گلخانهای، شناخته می شود که نیازمند مداخله موثر از سوی مقررات حقوقی و فناوریهای نوین است. در این میان، هوش مصنوعی بهعنوان یک فناوری تحول آفرین، قابلیتهای ویژه ای در شناسایی و کاهش این اثرات زیستمحیطی دارد. پژوهش حاضر با رویکردی حقوقی-تحلیلی به بررسی نقش هوش مصنوعی در مدیریت چالش های زیستمحیطی صنعت نفت و گاز پرداخته و ابعاد حقوقی و اجرایی مرتبط با به کارگیری این فناوری را واکاوی می کند. در این راستا، موضوعاتی نظیر شناسایی و پیشگیری از نشت های نفتی، بهینه سازی مصرف انرژی، و پایش مداوم کیفیت منابع زیستی از منظر حقوقی مورد بحث قرار گرفته اند. همچنین، چالش هایی نظیر مسئولیت حقوقی در خطاهای سیستم های هوش مصنوعی، مالکیت داده ها، تطابق با استانداردهای بین المللی زیستمحیطی، و ابعاد حقوقی امنیت سایبری بررسی و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که با وجود پتانسیل باالی هوش مصنوعی در کاهش اثرات مخرب زیستمحیطی و ارتقای بهره وری عملیاتی، فقدان چارچوب های حقوقی شفاف و وجود خلل های نظارتی موانع جدی در بهره برداری بهینه از این فناوری به شمار می آیند. مطالعات تطبیقی انجام شده با نظام های حقوقی کشورهای پیشرفته نظیر نروژ، کانادا و هلند بیانگر آن است که موفقیت در ادغام هوش مصنوعی با الزامات زیستمحیطی، نیازمند تدوین مقررات دقیق و زیرساخت های فناوری پیشرفته است. این پژوهش در نهایت با ارائه پیشنهاداتی عملی از قبیل تدوین استانداردهای حقوقی ویژه، تقویت نظارت اداری، و طراحی سازوکارهای شفاف در خصوص مالکیت و مسئولیت داده ها، بر ضرورت هم افزایی میان فناوری و مقررات حقوقی تاکید دارد. هدف اصلی این تحقیق، ایجاد زمینه های برای بهره برداری مسئولانه از هوش مصنوعی در صنعت نفت و گاز و حرکت به سوی توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست است.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، صنعت نفت و گاز ، اثرات زیستمحیطی ، توسعه پایدار ، مقررات بینالمللی