تعیین بهره وری آب و انرژی مصرفی در محصول آفتابگردان آجیلی

با تشدید بهره برداری از ذخایر محدود و تجدیدناپذیر و ضرورت توجه به امنیت غذایی جامعه، راهکاری جز استفاده بهینه از آب و انرژی و تلاش برای ارتقاء بهره وری آن ها در همه بخش ها به ویژه کشاورزی موجود نیست. در این تحقیق حجم آب آبیاری، عملکرد، بهره وری آب و بهره وری انرژی در کشت آفتابگردان در دو روش آبیاری تیپ و جویچه ای، در شرایط مدیریت کشاورزان و در چاه هایی با عمق سطح آب مشابه اندازه گیری و با هم مقایسه شد. اندازه گیری ها در ۱۴ مزرعه از شهرستان های استان اصفهان که محصول آفتابگردان جزء اولویت کشت آنها بود، انجام شد. برای مقایسه آماری نتایج به دست آمده از دو سامانه آبیاری، از آزمون تی (t-Test) و ضرایب همبستگی پیرسون استفاده گردید. براساس نتایج، مقادیر میانگین حجم آب آبیاری در روش های آبیاری تیپ و جویچه ای بهترتیب ۶۲۷۲ و ۷۹۸۷ مترمکعب در هکتار بود و اختلاف بین مقادیر فوق معنی دار بود. مقایسه مقادیر میانگین حجم آب مورد نیاز با حجم آب آبیاری داده شده در مزارع توسط کشاورزان نشان می دهد در ۱۳ مزرعه از مزارع مورد بررسی، کم آبیاری صورت گرفته است. مقادیر میانگین عملکرد آفتابگردان در روش های آبیاری تیپ و جویچه ای به ترتیب ۱۸۹۴ و ۱۷۸۱ کیلوگرم در هکتار و مقادیر میانگین بهره وری آب آفتابگردان بهترتیب ذکر شده ۳/۰ و ۲۳/۰ کیلوگرم در هکتار بود و تفاوت مقادیر در هر دو پارامتر مذکور معنی دار نبود. نتایج نشان داد بین حجم آب آبیاری با عملکرد و بهره وری آب آفتابگردان همبستگی معکوس وجود دارد که بهترتیب غیرمعنی دار و معنی دار بود. رابطه میزان حجم آب آبیاری با میزان انرژی آبیاری و بهره وری انرژی، مستقیم و معنی دار بود. در روش های آبیاری تیپ و جویچه ای مقادیر میانگین انرژی آبیاری به ترتیب ۴۴۸۷۱ و ۴۴۳۴۵ مگاژول بر هکتار و مقادیر بهره وری انرژی آفتابگردان به ترتیب ۰/۴۲ و ۰/۴۵ کیلوگرم بر مگاژول بود و تفاوت مقادیر در این دو پارامتر غیرمعنی دار بود.

کلیدواژه ها:

حجم آب آبیاری ، کم آبیاری ، عملکرد ، بهره وری آب و انرژی ، آفتابگردان