شناسایی پرتوهای ویژه با روش تئوری پرتو در مخزن سد لتیان به کمک سامانه پرتونگاری مقطعی صوتی

برای استخراج نیمرخ حرارتی مخزن سد با روش پرتونگاری مقطعی صوتی، اولین گام شناسایی پرتوهای ویژه و شبیه سازی آن ها در مخزن سد است. در این مطالعه به شبیه سازی الگوی انتشار امواج صوتی با تئوری پرتو در مخزن سد لتیان پرداخته شد. برای این منظور از داده های عمق سنجی و سی تی دی (هدایت-دما-عمق) برای شرایط مرزی، سرعت صوت، نیمرخ دما و شوری در مخزن سد استفاده شد. از دو ایستگاه صوتی پرتونگاری مقطعی صوتی با بسامد ۱۰ کیلوهرتز و ۳۰ کیلوهرتز به فاصله ۶/۱ کیلومتر برای پرتونگاری مقطعی صوتی استفاده شد. زاویه انتشار نسبت به افق (سطح آب) از منفی ۲۰ تا مثبت ۲۰ درجه با اختلاف ۱/۰ درجه رهگیری شدند. با توجه به توپوگرافی مخزن، سه پرتو صوتی با زاویه های ۹/۰، ۱۴ و منفی ۲۰ درجه از بین ۳۶ پرتو رهگیری شده انتخاب شد. نتایج نشان داد که الگوی رهگیری شده در مخزن سد لتیان با اختلاف ۴ تا ۸ میلی ثانیه زمان پیمایش پرتو صوتی را درست تخمین زده است. سه پرتو انتخابی نشان داد که پرتوی که شکست کم تری داشته و برخورد کم تری به کف مخزن و یا سطح آب دارد سریع تر به ایستگاه دوم خواهد رسید و طول کم تری خواهد داشت. همچنین تغییر بسامد از ۱۰ کیلوهرتز به ۳۰ کیلوهرتز در زمان پیمایش پرتو صوتی هیچ اثری نداشت. از نتایج این مطالعه و پرتوهای ویژه شناسایی شده، برای محاسبه طول پرتو طی شده جهت استخراج نیمرخ حرارتی در مخزن سد به کمک سامانه پرتونگاری مقطعی صوتی استفاده می شود.

کلیدواژه ها:

الگوی انتشار امواج صوتی در زیرآب ، تئوری پرتو ، مخزن سد ، پرتونگاری ساحلی ، پرتونگاری مقطعی صوتی