سهم بارش کشور ایران از رودخانه های جوی و اثر ترسالی و خشکسالی برآن

در سالهای اخیر پدیدهای موسوم به رودخانه های جوی که سبب انتقال حجم بزرگی از طوبت مناطق حاره به عرض های جنب حاره و میانی میشودمورد توجه پژوهشگران حوزه علوم جو قرار گرفته است. در مطالعه حاضر سهم این پدیده بر بارش کشور ایران مورد توجه قرار گرفته است. دوره موردمطالعه از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۲۰ با تمرکز بر ماه های پربارش سال درنظر گرفته شده است. داده های مورد استفاده در این مطالعه شامل داده های بارشروزانه همه ایستگاه های همدیدی کشور و داده های رطوبت ویژه و مولفه های افقی باد از سطح زمین تا تراز ۳۰۰ هکتوپاسکال که با قدرت تفکیک ۱درجه در راستاهای طول و عرض جغرافیایی از داده های بازتحلیل ERA۵ به دست آمده است. برای شناسایی رودخانه های جوی مقادیر شار رطوبتتجمیعی (IVT) از سطح زمین تا تراز ۳۰۰ هکتوپاسکال محاسبه شده است و با اعمال برخی شروط برگرفته از مطالعات مشابه مسیر رودخانه هایجوی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شده است. با شناسایی روزهای رخداد این پدیده سهم بارش این روزها نسبت به بارش کل به دست آمدهاست. نتیجه این مطالعه نشان داد که بارش در حوضه دریای خزر و شمال شرق کشور کمترین تاثیر را از رودخانه های جوی را داشته است. حوضهخلیج فارس و دریای عمان، بالاخص در مرز استان هرمزگان، بیشترین تاثیر را از وجود رودخانه های جوی می پذیرد. در سالهای تر تاثیر بیشتررودخانه های جوی در جنوب ایران را می توان مشاهده نمود و در سالهای خشک مناطق جنوب شرق و حوضه مرزی شرق بیش از دیگر حوضه هایآبریز اصلی تحت تاثیر رودخانه های جوی قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

حوضه آبریز ، شار بخار آب ، خاورمیانه ، سیلاب ، بارش رگباری