بررسی میزان آسیب پذیری فیزیکی و اجتماعی در منطقه چهار شهر قم در اثر وقوع زلزله محتمل

بسیاری از شهر های ایران در معرض زلزله های بزرگ قرار دارند. با این حال وجود عواملی نظیر بافت فرسوده شهری، ساختمان های غیر مقاوم و معابر ناکارآمد در این شهر ها منجر به افزایش نرخ خسارات و تلفات و ایجاد اختلال در عملیات امداد و نجات پس از زلزله می گردد. در این راستا ارزیابی آسیب پذیری مناطق مختلف شهری، تحلیل و بررسی عوامل موثر بر آن جهت برنامه ریزی برای بهبود شرایط امری ضروری است. ارزیابی آسیب پذیری شهری نیازمند بررسی المان های فیزیکی شهری نظیر سازه ها، شریان های حیاتی، شبکه راه و اعضای تشکیل دهنده آن نظیر روسازه راه، پل ها، تونل ها و غیره است. تاکنون در مطالعات مختلف مدل های شکنندگی گوناگونی برای ارزیابی آسیب پذیری این اجزا توسعه یافته است. در این مطالعه هدف ارزیابی آسیب پذیری فیزیکی و اجتماعی در منطقه چهار شهرستان قم است. در این راستا آسیب پذیری برخی المان های فیزیکی نظیر سازه ها، المان های اصلی شبکه راه شامل پل ها، روسازه و تونل ها، درصد انسداد راه ها در اثر ریزش آوار و خطوط آب و فاضلاب، در منطقه مطالعاتی در صورت وقوع سناریو زلزله با دوره بازگشت ۴۷۵ سال مورد بررسی قرارگرفت. همچنین در این مطالعه پارامترهای موثر بر آسیب پذیری اجتماعی شامل درصد تلفات و مصدومان، تراکم جمعیت خانواده ها نیز ارزیابی شد. نتایج نشان داد زون های واقع در شمال این منطقه به دلیل قدمت بیشتر، تراکم ساختمان های فرسوده و وجود معابر باریک آسیب پذیری بیشتری در برابر زلزله دارند. همچنین وجود دانشگاه قم و خوابگاه های آن در زون ۵، منجر به افزایش درصد تلفات و مصدومان در این زون شده است. همچنین آسیب پذیری پل ها در زون ۸ و آسیب پذیری روسازه راه در زون های ۱۵، ۱۲، ۱۰ و ۱۴ و آسیب پذیری خطوط آب و فاضلاب در زون های ۱۲ و ۳ بیشترین میزان است.

کلیدواژه ها:

زلزله ، آسیب پذیری فیزیکی و اجتماعی ، تلفات ، خسارات ، مصدومان ، انسداد راه ، اجزای اصلی شبکه راه ، خطوط آب و فاضلاب