ارزیابی مکانی و زمانی روند شاخص های حدی دما و بارش ایران تحت تاثیر تغییر اقلیم

پدیده تغییر اقلیم باعث تغییر در شدت و فراوانی پدیده های حدی به ویژه بارش های حدی شده است. تحلیل مکانی و زمانی روند بارش حدی به منظور افزایش انعطاف پذیری سیستم­های اجتماعی-اکولوژیکی و زیرساخت­های آن­ها تحت تغییر اقلیمی بسیار مهم است. این مطالعه به بررسی تغییرات مکانی-زمانی ویژگی های بارش همزمان با تغییر دما می­پردازد. برای این منظور، آزمون ناپارامتری اسپیرمن برای ارزیابی روند در سه شاخص بارش (بیشینه بارش سه و شش ساعته و مجموع بارش سالانه) و دو شاخص درجه حرارت (بیشینه و کمینه درجه حرارت سالانه) در ۲۶ ایستگاه سینوپتیک واقع در گستره ایران استفاده شده است. در این پژوهش از آمار و اطلاعات ۳۴ تا ۷۰ ساله (از سال ۱۹۵۱ تا ۲۰۲۰) استفاده شد. روند داده ها در سطح معنی داری ۹۵ درصد بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشینه بارش سه و ۲۴ ساعته در ایستگاه گرگان دارای روند مثبت است، اما شاخص مجموع بارش سالانه در این منطقه روندی منفی دارد، هم چنین بارش بیشینه سه و ۲۴ ساعته در ایستگاه های اهواز، اصفهان و سمنان نیز دارای روند افزایشی معنی­دار بوده و این مناطق مستعد وقوع سیلاب هستند. هم چنین نتایج نشان داد که افزایش بارش بیشینه سه و ۲۴ ساعته در دماهای بالاتر در تعداد محدودی از ایستگاه ها منجر به افزایش در بارش سالانه می شود و اکثر ایستگاه ها کاهش بارش را با افزایش دما نشان می دهند. هم چنین، بیشینه دما در همه ایستگاه ها (به جز شهرکرد و بیرجند) دارای تغییرات افزایشی است که نشان دهنده گرم شدن هوا در تابستان است.

کلیدواژه ها:

ایران ، بارش حدی ، روند مکانی-زمانی ، گرمایش جهانی