بررسی تاریخی- فضایی هویت شهرهای کهن ایرانی- اسلامی

شهر تنها یک سکونتگاه نیست، بلکه آبادی است که روح اجتماع در آن دمیده شده و از آن هویت می گیرد. هویت شهری، هویت جمعی است که با تبلور عینی در فیزیک و محتوای شهر معنادار می شود و به واسطه ایجاد تداعی خاطرات عمومی در شهروندان، و تعلق خاطر شهرنشینان را به سوی شهروند شدن هدایت می کند. هویت و شهر اسلامی یکی از مظاهر تمدن اسلامی است که ساختار و استخوان بندی آن به شیوه های مختلف از فضای اندیشه ای حاکم بر آن متأثر بوده است که این مهم با گذشت زمان دستخوش تغییراتی شده و بسیاری از ساختارهای فضایی شهرکهن اسلامی را دگرگون نموده است. دستیابی به هویت اسلامی در معماری و شهرسازی معاصر ایران نیازمند فرآیندی همه جانبه در نگرش به موضوع هویت است. از این رو پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای، به بررسی هویت شهرهای ایرانی- اسلامی پرداخته و در این راستا بر عناصر کالبدی تمرکز نموده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شهرهای ما در سده معاصر نه بر پایه هویت اصیل خود، بلکه بر پایه تقلیدهای بدون اندیشه از مظاهر غربی و الگوهای مدرن بدون توجه به الگوهای بومی شکل و گسترش یافته اند. بر این مبنا ابن تحقیق بازگشت به مفاهیم و اصول تعالی بخش شهرسازی ایرانی- اسلامی و تقویت عناصر کالبدی هویت ساز (مسجد، بازار، محلات، نمادها و نشانه ها و ...) در شهرهای معاصر را پیشنهاد می دهد.

کلیدواژه ها:

شهر ، هویت تاریخی شهر ، شهرهای کهن ایرانی- اسلامی ، ابعاد کالبدی