تاملی روش شناختی پیرامون شایعات مربوط به کشته شدگان انقلاب اسلامی (نمونه موردی ۱۵خرداد ۱۳۴۲ و ۱۷ شهریور۱۳۵۷)

شایعه در حکومت و جامعه همواره با اهداف چندسویه‎ای مطرح بوده است. طراحی شایعه از منظر گونه‎شناختی متنوع بوده و در انواع و روش های مختلفی به کار گرفته می شود. در فرایند انقلاب اسلامی ایران نیز شایعات مختلفی در ارتباط با گروه‎ها و طیف‎های تاثیرگذار بر ساخت قدرت مطرح شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی روش‎شناختی شایعات مرتبط با موضوع تعداد کشته شدگان در برهه مبارزات انقلاب اسلامی و نقد روایت‎های موجود است. پرسش اصلی این است که شایعات پیرامون تعداد کشته شدگان در فرایند انقلاب در گفتمان‎های حکومت پهلوی و مخالفان آن با چه انگیزه‎هایی مطرح شده و بر پایه چه مبانی روش‎شناختی می‎توان آن ها را سنجش و نقادی کرد. در این پژوهش که براساس روش توصیفی تحلیلی سامان یافته، تلاش می شود تا برای ارائه تحلیلی عمیق تر از شایعات رایج این برهه از نظریه تحلیل گفتمان نیز استفاده شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که شایعه سازی به عنوان ابزاری برای «مظلوم نمایی» و «تبلیغات علیه حاکمیت» مورد استفاده مخالفان رژیم پهلوی قرار داشت و به همان نسبت به عنوان ابزاری برای تشکیک در خاستگاه انقلاب و رهبران آن با هدف تضعیف و به حاشیه راندن گفتمان انقلابی مورد بهره برداری رژیم پهلوی قرار می گرفت.

کلیدواژه ها:

شایعه ، ضابطه مندی برانگیزاننده ، مبالغه تکان دهنده ، حاشیه رانی ، انقلاب اسلامی