تاسیس مرحله «ایراد اتهام» در حقوق ایران با نگاهی به حقوق انگلستان (از ملزومات تا ارائه مدل مطلوب)

ایراد اتهام؛ به عنوان اولین مرحله از فرایند کیفری که از آن به عنوان دروازه عدالت کیفری یاد می شود، در حقوق ایران جایگاهی ندارد در حالی که مرحله مذکور توانسته در حقوق کشورهایی که دارای نظام کامن لا هستند از جمله انگلستان، موثر واقع شود و علاوه بر پالایش ورودی فرایند کیفری، وظیفه دارد در فرض ارتکاب جرم توسط اشخاص، بر حسب تشخیص، پرونده را در مرحله ایراد اتهام با تصمیم قضایی مختومه یا برای مرحله بعد، یعنی تعقیب و رسیدگی ارجاع دهد؛ بنابراین تاسیس این مرحله در حقوق ایران، به دور از ملزومات و ارائه یک مدل مطلوب و فقدان توجه به ساز و کارهای علمی و نظام مند و بررسی دقیق، نه تنها مثمر ثمر نیست و اهداف حقوق کیفری از تآسیس نهاد مذکور را برآورده نخواهد کرد، بلکه شکست حتمی است. در این میان، بسیاری از جرم شناسان، امروزه درصدد اند تا با ارائه مکاتب و اندیشه های نوین جرم شناختی، راهکارهای پیشگیرانه از جرم را معرفی و موجبات پیشگیری از آن را فراهم نمایند. اما متاسفانه گاهی خود دستگاه عدالت کیفری بدون توجه به اهمیت مرحله ایراد اتهام و بدون مبانی روشن، افراد را وارد فرایند کیفری و درگیر اتهامات می کند درحالی که همین مقدار، می تواند تلاش های اندیشمندان حقوق کیفری را از بین ببرد. پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی تدوین یافته است، بعد از بررسی موضوع پژوهش به طور تطبیقی، عمده ملزومات تآسیس مرحله ایراد اتهام را شامل؛ دامنه کیفر با میزان مشخص؛ اهمیت سنجی قضایی؛ توجه به فاکتورهای فردی- زیستی و توجه به فاکتورهای شخصیتی- اجتماعی دانسته و برای پیاده سازی ایراد اتهام در یک مدل مطلوب در حقوق ایران، صرف نظر از گردش نظام دادرسی به سمت اتهامی در مرحله دادسرا، مواردی شامل؛ توجه به قابلیت حقوقی ایراد اتهام؛ توجه به قابلیت سیستمی ایراد اتهام؛ توجه به قابلیت توان بخشی ایراد اتهام و توجه به قابلیت محکومیت ایراد اتهام، ارائه نموده است.

کلیدواژه ها:

ایراد اتهام ، دروازه عدالت کیفری ، قابلیت محکومیت ، کامن لا ، مدل مطلوب