بررسی خطرپذیری سیلاب در محدوده شهری مشهد با استفاده از تکنیک های GIS

هدف این پژوهش، بررسی میزان خطرپذیری سیلاب در محدوده­ شهری مشهد و  نقش کانال­های سیلابی هنگام وقوع سیلاب است. برای رسیدن به این هدف از روش AHP در محیط نرم­ افزار ArcGIS استفاده شد. پارامترهای شامل فاصله از رودخانه، شیب، تراکم کانال­ها، فاصله از کانال­ها، بارش، پوشش گیاهی، جاده و راه ارتباطی، طبقات ارتفاعی، تراکم زهکشی، فاصله از مسیل­ها و کاربری اراضی بود. سپس با تهیه لایه­های مورد نیاز محدوده شهر، اقدام به تعیین وزن هر لایه براساس میزان اهمیت آن، زمان بروز سیلاب شد. پس از وزن­دهی نهایی، لایه­ها به صورت دو به دو (AHP) با نرم­افزار Expert Choice مقایسه و ماتریس حاصل از این مقایسات به نرم­افزار Idrisi منتقل و ضریب نهایی برای هر لایه تعیین شد. درنهایت با اعمال این ضرایب از طریق منوی Weighted Overlay در نرم­افزار ArcGIS نقشه­ پهنه­بندی خطر سیلاب در محدوده شهری مشهد مشخص شد. بنابر نتایج،  از کل مساحت محدوده شهری مشهد، درمجموع ۳۲/۶ کیلومتر مربع دارای خطر سیلاب خیلی کم، ۸۲/۲۳ کیلومترمربع خطر کم، ۰۶/۲۶۰ کیلومترمربع خطر متوسط، ۸۸/۴۱ کیلومترمربع خطر زیاد و ۰۴/۲ کیلومترمربع خطر خیلی زیاد است. حدود ۱% از کل محدوده شهری دارای خطر خیلی کم، ۷% دارای خطر کم، حدود ۷۷% از کل محدوده شهری دارای خطر متوسط، ۱۲% دارای پتانسیل زیاد و ۳% از محدوده شهری مشهد دارای پتانسیل خیلی زیاد است. نتایج نشان می­دهد که شیب­های ۰ تا ۳ درجه که بیشتر، کاربری شهری دارند مکان مناسبی برای استحصال هستند. بنابراین مناطق با استحصال خیلی خوب، مناطقی هستند که ازلحاظ شیب و پوشش، شرایط مناسب تری دارند. با توجه به نقش کانال های سیلابی در سیلاب، مشخص شد در نقاطی که تراکم کانال ها بیشتر بوده، احتمال وقوع سیلاب کمتر است.

کلیدواژه ها:

خطرپذیری ، سیلاب ، GIS ، مشهد