حق بر حیات و حق بر سلامت به عنوان حقوق بنیادین رویان

زمینه و هدف: رویان مرحله ای از جنینی است که از حدود هفته سوم بارداری تا هفته هشتم بارداری ادامه می یابد یا آنکه ممکن است با روش آزمایشگاهی خارج از رحم بیولوژیک به منظور جایگزینی بعدی در رحم یا بهره برداری های دیگر، ایجاد شود. از جمله مهمترین چالش های اخلاقی و حقوقی در مورد رویان حقوق او به عنوان یک انسان، کودک یا موجودی مستقل است. این مطالعه ضمن مقایسه رویان با انسان از حیث کرامت و ارزشمندی، به امکان سنجی احراز حق بر حیات و حق بر سلامت به عنوان حقوق بنیادین رویانمی پردازد.روش: پژوهش حاضر به صورت توصیفی - تحلیلی و با استفاده از داده هایکتابخانه ای و نظریات مطروحه در خصوص موضوع، به انجام خواهد رسید. یافته ها: تلقی رویان به عنوان موجودی دارای کرامت و ارزش منجر به پذیرش حق حیات و سلامت او به عنوان حقی بنیادین خواهد شد. در حقوق داخلی، جنین نیز به مثابه کلیه شهروندان از حقوق انسانی برخوردار است و به همین واسطه سقط و آسیب رسانی به او پیامد کیفری به دنبال خواهد داشت، به طوری که برای جنایت بر جنین ولو این که به نحو غیر عمد صورت گیرد، در قانون مجازات اسلامی (فصل هفتم قانون، مواد ۷۱۶ الی ۷۲۱)، مسوولیت کیفری و ضمانت اجرای دیه در نظر گرفته شده است. در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، قاعده ای درج گردیده است که از نظر برخی، انعکاس به رسمیت شناختن جنین به عنوان عضو جامعه انسانی و ایجاد تکلیف برای حمایت از حق ذاتی حیات وی می باشد. بر این اساس، تلویح بند ۵ ماده ۶ میثاق، حکم اعدام مادر را هنگامی که زندگی جنین به واسطه آن در مخاطرهاست قابل اجرا نمی داند.نتیجه گیری: حقوق بنیادین جنین و رویان، تا حدی وام گرفته از حقوق بنیادین کودک و حقوق ذاتی کلیه افراد بشری است. لذا در بادی امر، شخصیت جنین و کرامت آن را در بدو شکل گیری می توان تصدیق کرد، لیکن حقیقت آن است که نمی توان تدریج در تکوین جنین و نسبت آن را با شخصیت وی نادیده انگاشت. در واقع یک چالش محوری مطرح می شود و آن اینکه ارزش و کرامتی که برای رویان وجود دارد به واسطه استعداد انسانی (انسان یا کودک بالقوه) او است یا فی نفسه و مستقلا می توان او را به اعتبار حیاتی که دارد انسان یا به عبارت دیگر کودک تلقی کرد (انسان بالفعل)؟ بدیهی است در هر دو فرض کرامت رویان ثابت است اما مقیاس و میزان آن محل اختلاف خواهد بود. قضاوت پیرامون این امر آثار قابل توجهی در مسائلی نظیر آزمایش ها و تحقیقات جنینی خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

رویان ، کودک ، کرامت انسانی ، حقوق بنیادین