بررسی اقتصادی زراعت سویا تابستانه آبی در ایران

سطح زیر کشت سویا در کشور در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹، ۲۶۱۸۳ هکتار بوده که بخش قابل توجهی از آن آبی (۲۳۵۰۴ هکتار) می باشد. استان های گلستان و اردبیل به ترتیب با ۸۹۷۰ و ۱۳۱۵۰ هکتار، ۸۵ درصد سطح زیر کشت کشور را به خود اختصاص داده اند. نتایج مطالعه نشان داد که بین میانگین عملکرد سویا تابستانه در مناطق مورد مطالعه تفاوت قابل توجهی وجود نداشته و در سال های ۱۳۹۲ الی ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ به ترتیب ۲۴۷۵ و ۲۳۸۱ کیلوگرم در هکتار بوده است. بر اساس اطلاعات موجود، میانگین قیمت در سال های ۱۳۹۸ و پس از آن نسبت به سال های پیشین در حدود ۵۸۵۰ تومان بیشتر شده و میانگین هزینه تولید سویا تابستانه در شهرستان های علی آباد کتول، گرگان، بیله سوار و پارس آباد در طول سال های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ به ترتیب ۴/۱، ۴/۵، ۴/۱ و ۴/۹ میلیون تومان است. به همین ترتیب میانگین درآمد در سال های پس از ۱۳۹۸ نسبت به سال های پیش به طور چشمگیری افزایش یافته و از ۵ به ۱۸/۳ میلیون تومان رسیده است. سود ناخالص نیز در این شهرستان ها به ترتیب ۳/۹، ۶، ۴/۲ و ۵/۹ میلیون تومان بوده و به طور میانگین از ۱/۸ میلیون تومان در سال های پیش از ۱۳۹۸ به ۱۱/۵ میلیون تومان در سال های اخیر رسیده است. میانگین بهره وری اقتصادی زراعت سویا در سال های پس از ۱۳۹۸ نسبت به سال های پیشین بهبود چشم گیری داشته و از ۰/۱۷ به ۰/۵۸ رسیده است. نکته قابل تامل این است که بهبود مشاهده شده به دلیل افزایش عملکرد نبوده و مربوط به افزایش بیشتر قیمت فروش نسبت به افزایش هزینه ها می باشد.

کلیدواژه ها:

بهره وری ، سود ناخالص ، عملکرد ، سویا