راهبردهای مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی حوضه کرخه علیا

خشک سالی و کم آبی های چند دهه اخیر تاثیر بسزایی در کاهش منابع آب زیرزمینی در حوضه کرخه علیا داشته است؛ از سویی دیگر وابستگی حیات جوامع روستایی و بخش کشاورزی به منابع آب (به ویژه منابع آب زیرزمینی) انکارناپذیر هست؛ لذا این تحقیق بر آن است که با تاکید بر مسائل اجتماعی و انسانی، نگاهی به مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی داشته باشد. پژوهش حاضر یک تحقیق کاربردی و تک مقطعی است. جامعه آماری تحقیق، کارشناسان دخیل در امر مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی، اعضای هیئت علمی مرتبط در دانشگاه، محققان و نیز کشاورزان در منطقه موردمطالعه بودند و تعداد ۶۸ نفر به صورت هدفمند انتخاب شدند. از طریق مصاحبه های نیمه ساختارمند اطلاعات موردنیاز گرداوری شد، نتایج این مرحله با به کارگیری تحلیل محتوا تحلیل شد. نتایج این قسمت ۳۳۰ کد باز بود که با حذف موارد مشابه و تکراری، ۱۵۰ مولفه نهایی شد. در ادامه با استفاده از الگوی تحلیلی STEEP تلخیص شدند. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که لازمه تحقق پایداری منابع آب زیرزمینی در حوضه کرخه علیا توجه هم زمان به چندین حوزه مختلف هست و این هدف هرگز تک بعدی و با تکیه بر یک بعد، محقق نخواهد شد و مدیریت پایدار مستلزم اعمال راهبردهایی است که هم زمان راهبردهایی هست که تعادل عرضه و تقاضا را مدنظر قرار دهد. در این راستا راهبردهایی تدوین شد که عبارت اند از راهبرد کارایی و اثربخشی آبخوان ها و توسعه آن (محیط زیست)؛ راهبرد اعمال مدیریت یکپارچه منابع آب در حوضه کرخه علیا (سیاست گذاری)؛ راهبرد اصلاح ساختار مصرف آب در منطقه در راستای سازگاری با کم آبی (سیاست گذاری - اجتماعی)؛ راهبرد متنوع سازی اقتصاد جوامع روستایی با تاکید بر مشاغل غیر زراعی (اقتصادی) برای تاب آوری جوامع روستایی و درنهایت راهبرد پنجم توسعه فناوری های نوین در منطقه (فنی - تکنولوژیکی).

کلیدواژه ها:

بحران آب ، منابع آب زیر زمینی ، راهبرد ، حوضه کرخه علیا