سیستم مدیریت یکپارچه و پایدار پسماند جامد شهری

در حال حاضر دفع زباله و پسماند از دغدغه های اصلی جوامع بشری است که با توجه به افزایش جمعیت و گسترش جوامع انسانی هر روز بر شدت و حدت آن افزوده میشود. تحولات جمعیتی، به ویژه توسعه شهرنشینی در یک سده اخیر باعث شده است تا دفع اصولی پسماندهای جامد شهری، صنعتی و سایر انواع پسماندها به عنوان یکی از مهمترین چالش های برنامه ریزان شهری در کانون توجه قرار گیرد.بر اساس برآوردها و با توجه به روندهای کنونی توسعه شهرنشینی و الگوهای تولید و مصرف، پیش بینی می شود میزان تولید پسماندها در جهان تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۳.۴ میلیارد تن افزایش یابد که این میزان بیش از دو برابر رشد جمعیت طی این دوره است. بررسی ها نشان داده است که رابطه همبستگی مثبتی بین تولید زباله های شهری و میزان درآمد وجود دارد. به همین دلیل با افزایش درآمدها و تغییر الگوهای مصرف، میزان تولید افزایش پیدا می کند.میزان تولید پسماندها و همچنین ماهیت و ترکیب پسماندها و شیوه و نحوه دفع آنها به شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، اکولوژیکی، منابع مالی و غیره بستگی دارد و تفاوت های اساسی را در بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان می دهد. به همین دلیل نحوه مدیریت آنها نیز تفاوت های کلی با یکدیگر دارند.روش دفن بهداشتی زباله از شیوه های متعارف و کنترل شده دفع پسماندهای شهری در جهان است. دفن بهداشتی زباله شامل مجموعه ای از اقدامات مهندسی به منظور کمینه کردن خطرات و اثرات منفی ناشی از این مراکز برای محیطزیست و اطمینان بخشی در بهره برداری اصولی از آنها و نیز فعالیت هایی است که باید بعد از پایان عمر مراکز دفن انجام گیرد.از مهمترین مشکلات مدیریت فراروی پسماندها در کشور می توان به توزیع ناموزون جمعیت در گستره کشور، به ویژه کلانشهرها و مراکز استانها، افزایش شهرنشینی و ضعف زیربناهای لازم در کلانشهرها، شرایط اقلیمی حاکم و آسیب پذیر بودن برخی مناطق مانند استانهای شمالی کشور، فقدان اراضی مناسب برای دفن ضایعات به دلیل شرایط توپوگرافی و تراکم جمعیت، مشکلات مدیریتی، فقدان گسترش فرهنگ مدیریت پسماندهای جامد، کیفیت پایین مواد و ورود مواد زائد در چرخه توزیع، محدویت های مالی بسیاری از شهرداری ها اشاره کرد. از مهمترین راهکارهای مدیریت پسماندها می توان به تهیه دستورالعمل و روشهای بازیافت و تفکیک ضایعات، ایجاد نظام ودیعه- بازپرداخت، ایجاد بانک اطلاعات مدیریت ضایعات جامد با تاکید بر ضایعات خطرناک (ضایعات صنعتی، بیمارستانی و غیره)، تهیه دستورالعمل ها و متدولوژی بررسی ضایعات، ساماندهی و قانونمند کردن فعالیت بخش غیررسمی بازیافت ضایعات؛ به ویژه در شهرهای بزرگ، شناسایی، ساماندهی و قانونمند کردن بازارهای بالقوه و بالفعل محصولات بازیافتی، ایجاد سیاست های عملی و طرحهای تشویقی و مشارکتی برای مدیریت ضایعات جامد اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

پسماند ، زباله جامد ، مدیریت یکپارچه