تبیین جایگاه قیاس به عنوان روشی معرفت شناختی در کشف مقاصد شریعت

مقاصد خمسه شریعت عبارت است از حفظ دین، نفس، عقل، نسل و مال. مقصود از مقاصد اهداف و غایاتی است که خطاب شرعی به آنهاتعلق گرفته و از مکلفین خواسته شده است که برای رسیدن به آنها سعی و تلاش کنند تا از این طریق هم مقاصد شارع و هم مصالح مردمتامین شود. در اینجا دو بعد وجود دارد. یکی مقاصد شارع و دیگری مقاصد مکلفین. طریقه به دست آوردن مقاصد خمسه شریعت نیزخیلی مهم است و یکی از روشهای مهم آن، مبحث استقراست و درکنار آن روشهای دیگری از جمله قیاس، استحسان، مصالح مرسله،سبر و تقسیم و مواردی از این قبیل وجود دارد. قیاس نیز عبارت از سرایت دادن حکم اصل به فرع به دلیل اشتراک در علتی که دارند.جایگاه قیاس در بین ادله موجود از جایگاه بالایی برخورد است؛ به گونه ای که بعد از قرآن، سنت و اجماع چهارمین دلیل قیاس می باشدکه دارای ساختاری متفاوت از منابع قبلی بوده و به عنوان یک منبع عقلی شناخته می شود که از طریق نصوص و ادله موجود حکم را بهمواردی که نصی درباره آنها وجود ندارد سرایت م یدهد. در کنار آن از این طریق میتوان در کشف مقاصد شریعت از قیاس استفاده کرد.همچنین در تفکیک باب عبادات از معاملات که نکتهای بسیار مهم است، کاربرد دارد؛ به گونه ای که قیاس دارای سیستم و ساختاریمنضبط است و باید توجه داشت که قیاس در امور تعبدی جاری نمیگردد؛ اما در امور معاملی و عادی جاری میگردد. روش تحقیق در مقالهحاضر توصیفی – تحلیلی است.

کلیدواژه ها:

مقاصد شریعت ، قیاس ، عبادات ، عادات ، حفظ دین ، حفظ نفس