آسیب شناسی فضایی مدیریت بحران مطالعه موردی: شهرستان ثلاث باباجانی

سکونتگاه­های انسانی در یک بستر طبیعی خاص شکل می­گیرند و توسعه پیدا می­کند. از طرف دیگر نظام و ساختار اجتماعی،سیاسی،فرهنگی،اقتصادی و... حاکم بر جوامع نیز به عنوان رکن دیگر، فضاهای سکونتگاهی را متاثر می­کنند. بنابراین بستر طبیعی و انسانی خاص باعث شکل­گیری فضاهای جغرافیایی خاص می­شوند که این فضاها نیازمند سیستم مدیریتی خاص خود هستند . پس از زلزله ۲۱ آبانماه ۱۳۹۶  با مرکز ازگله، وجود زمینه های طبیعی در شهرستان ثلاث باباجانی موجب شد که مدیریت بحران در این منطقه با مشکلات خاصی روبرو شود. علاوه بر این ساختار مدیریت بخشی و متمرکز حاکم بر کشور و به تبع شهرستان ثلاث باباجانی بر پیچیدگی این مشکلات افزود و ساکنان این منطقه را دچار بحرانی عمیق کرد. با این وصف پژوهش حاضر در پی آسیب­شناسی فضایی مدیریت بحران در سکونتگاه های شهری و روستایی شهرستان ثلاث باباجانی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است. داده ها به دو صورت اسنادی و پیمایشی گردآوری شده­اند. جامعه آماری پژوهش حاضر  شامل ساکنان و شهروندان شهرستان ثلاث باباجانی است. یافته­ها نشان دادند که مدیریت بحران در شهرستان ثلاث باباجانی انطباق زیادی با الگوی مدیریت متمرکز و بخشی دارد. علاوه بر این مشخص شد که شاخص­های مدیریت بحران در مراحل چهارگانه(پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی و بازتوانی) در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. از میان مولفه های چرخه مدیریت بحران بیشترین ضعف مربوط به حوزه پیشگیری و کمترین آن مربوط به مرحله آمادگی است. به طورکلی  نتایج نشان دادند با دور شدن از مرکز شهرستان به سمت حاشیه به خصوص به سمت مرزهای جنوب غربی شهرستان، شاخص های مدیریت بحران در وضعیت بدتری قرار دارند؛ به عبارت دیگر بافاصله گرفتن  از مرکز سیاسی شهرستان یعنی شهر تازه آباد، وضعیت شاخص های مدیریت  بحران بسیار نامطلوب می شود. همچنین یافته نشان دادند که مدیریت بحران در شهرستان ثلاث باباجانی از عوامل فضایی ارتفاع، شیب، شبکه حمل و نقل، پراکنش سکونتگاه های انسانی و تراکم جمعیت سکونتگاه­های انسانی نیز تاثیر زیادی پذیرفته است.

کلیدواژه ها:

Crisis management ، earthquake hazard ، spatial vulnerability ، centralized management ، Salas-e Babajani. ، مدیریت بحران ، مخاطره زلزله ، عوامل فضایی ، ثلاث باباجانی