بررسی نقش وقف و موقوفات در شکوفایی تمدن اسلامی

وقف به عنوان یک سنت در تاریخ اسلام، پیش از اسلام و حتی در سایر ادیان وجود داشته است و کاربردهای زیادی برای آن بیان شده است. وقف یکی از ارزش های والای انسانی است که تحت تاثیر جهان بینی دینی و مذهبی اسلام، علاوه بر داشتن نقش موثر اجتماعی و اقتصادی، کارکردهای متعددی در زندگی روزانه و فعالیت های شهری دارد. در واقع نقش وقف از چند منظر قابل بررسی است که حداقل از سه منظر مدیریت شهری؛ منظر اقتصادی و تاسیسی وقف در مقیاس خرد و منظر اشتغال زایی قابل بررسی است. از سویی دیگر نفوذ و عمق دینی پدیده وقف آن را از دستبردها در اعصار مختلف عموما- و نه مطلقا- مصون می داشته است. از نظر کالبدی نقش وقف را می توان در ایجاد و احداث خردترین عناصر کالبدی شهر تا شکل گیری و تولید کلان ترین فضاهای شهری مشاهده نمود. و ایجاد یک دیوان - یا وزارتخانه - بنام دیوان اوقاف یا دیوان احباس در ساختار دولت های مسلمان خود نشانه شکوفایی و اثرگذاری وقف در سبک زندگی و نیز مدل مدیریت شهری در تمدن مسلمانان دارد. لذا این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال بررسی نقش وقف و موقوفات در شکوفایی تمدن اسلامی انجام گرفته است.

کلیدواژه ها:

وقف ، تمدن اسلامی ، تاثیرات اجتماعی- فرهنگی ، تاثیرات اقتصادی ، تاثیرات کالبدی.