بازخوانی تحولات خرد شهری از منظر نظریه رژیم ها مورد مطالعه: محله ایثار مشهد

یکی از مهم ترین ابزارهای تحلیل سیاست های شهری، نظریه رژیم های شهری است که بر اساس ماهیت ائتلاف حاکم، ساختار مناسبات میان کنشگران و منابع آن ها، به سهم و نقش بخش خصوصی، عمومی و دولت در قالب مفاهیم ائتلاف رشد، رژیم شهری و ماشین رشد شهری می پردازد. محله ایثار به عنوان یک الگوی مشارکتی، طی دهه گذشته توانسته است با استراتژی توسعه ویژه، از زوال خارج و ارتقاء قابل توجهی را تجربه نماید. بر همین مبنا پرسش اساسی این است که ائتلاف گروه های با منافع مختلف در محله ایثار، چرا، چگونه و بر اساس چه مدلی شکل گرفته است؟ پژوهش حاضر به نقش و ترکیب گروه های ذینفع در ارتقاء محلات رو به زوال شهری با تکیه بر مدل های رژیم و ماشین رشد شهری پرداخته است. این تحقیق برحسب نوع، توصیفی- تحلیلی و از نظر روش علی پس از وقوع می باشد. داده های پیمایش میدانی به کمک نرم افزارهای، SPSS، Excel و Arc GIS پردازش شده است. از مدل رگرسیون فضایی در شناسایی عوامل و تکنیک تحلیل عاملی جهت استخراج ساختارهای پنهان داده ها، سهم هر مولفه در عامل ها و نام گذاری عاملین استفاده شده است. سرانجام با بررسی نقش بازیگران مختلف ائتلاف، نوع رژیم محله شناسایی گردید. مطابق بررسی ها فرایند ارتقاء محله از دهه ۸۰ شمسی، بر اساس مدل ماشین رشد شهری و با تکیه بر کارآفرینی نخبگان تولیدی-تجاری بوده است. در این راستا، بررسی ضریب اشتراکی تحلیل عاملی نشان می دهد سال تاسیس (۰.۵۶۱)، نوع تصرف ملک (۰.۳۹۶) و داشتن کارگاه تولیدی (۰.۳۱۱) تاثیرگذارترین عوامل بوده اند. شهرداری نیز با کنترل صدور مجوزهای تجاری به عنوان یکی از بازیگران رژیم شهری نقش ایفا نموده است. نقش آفرینی نخبگان اقتصادی بخش خصوصی در کنار مدیران شهری و حکومت، موضوعی است که این پژوهش به آن پرداخته و استراتژی توسعه محله ایثار را قابل الگوبرداری در سایر محلات نابسامان می داند.

کلیدواژه ها:

رژیم ، ماشین رشد ، نخبگان ، شهرداری مشهد ، تحلیل عاملی ، رگرسیون وزنی فضایی