مقایسه تطبیقی دانه بندی قطعات در بافت های شهری با استفاده از پردازش شیء گرای تصاویر ماهواره ای (مطالعه موردی: محله های منجم و یوسف آباد تبریز)

در ایران، گستردگی بافت­های فرسوده و حاشیه و ناکارآمدی مکانیسم­های مواجه با این بافت­ها، به­عنوان مساله اساسی در برنامه­ریزی و مدیریت شهری مطرح است. علی­رغم قدمت مکاتب شکل­شناسی، پژوهش های محدودی در حیطه گونه­شناسی بافت شهری صورت گرفته است. امروزه تکنیک­های سنجش از دور و GIS روش­های مناسبی برای جمع­آوری داده­ها و تصمیم­گیری سریع و دقیق در مطالعات محیطی محسوب می­شوند. هدف اصلی این پژوهش، مقایسه تطبیقی دانه­بندی قطعات است. جهت انجام پژوهش از تصاویر ماهواره­ای IRS، سنجنده (Liss) در سال ۲۰۱۷ و تصاویر سنتینل ۲، باندهای ۲، ۳، ۴، ۸ (مرئی) با قدرت تفکیکی مکانی ۱۰ متر استفاده شده­ و سعی بر آن بوده­است که بهترین روش­ها و معیارها جهت ارزیابی دانه­بندی قطعات با استفاده از تکنیک­های سنجش از دور به­ویژه روش شیءگرای تصاویر اتخاذ گردد. پس از انجام تصحیحات لازم، تصاویر در محیط نرم افزاری eCognition پردازش شده و از الگوریتم های شیءپایه جهت ارزیابی استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان­داد که این روش­ (طبقه­بندی آستانه­گذاری شیءگرا) با دقت کلی ۹۳ درصد و ضریب کاپای ۹۱ درصد از دقت خوبی جهت ارزیابی برخوردار است و در هر دو بافت مورد مطالعه (فرسوده و حاشیه) نیز، شاخص­های ریزدانگی و نفوذناپذیری به­طور ملموسی وجود دارند. بدین­صورت که در هر دو بافت، مساحت بیش از ۵۰ درصد پلاک­ها زیر ۲۰۰ مترمربع می­باشد. همچنین از دیگر نتایج تحقیق آن­ است که تفاوت محسوسی در بین بافت­های فرسوده و حاشیه شهر وجود ندارد و هر دو محدوده مورد مطالعه، دارای بافت ریزدانه و نفوذناپذیر هستند. علاوه بر این، استفاده از فناوری­های نوین مانند سنجش از دور، سبب کاهش چشمگیر در مطالعات میدانی،  زمان و هزینه شده و امکان مطالعه دانه­بندی بافت­ها را فراهم آورده ­است.

کلیدواژه ها:

بافت ، دانه بندی ، حاشیه نشینی ، فرسوده ، ArcGIS ، eCoginition