تجزیه و تحلیل میزان فرونشست زمین در محدوده شهر نیشابور

یکی از مخاطراتی که طی سال های اخیر در بسیار از مناطق دنیا به خصوص ایران رخ داده، مخاطرات ناشی از فرونشست است. مهمترین علل آن برداشت بی رویه از منابع آب های زیرزمینی همانند سایر مخاطرات محیطی(زلزله، خشکسالی، سیل، طوفان و لغزش و ...) ،خشکسالی است که مشکلات زیادی را برای امور کشاورزی، عمرانی، اقتصادی- اجتماعی دولت به وجود آورده است. شهر نیشابور در سطح دشت نیشابور واقع شده که این دشت از جمله مهم ترین دشت های استان خراسان رضوی که شدید با بحران پدیده فرونشست زمین روبرو است. تکنیک تداخل سنجی راداری یک ابزار قوی با دقتی در محدوده میلی متر در برآورد فرونشست با استفاده از مشاهدات فاز را دارا است. در این تحقیق به منظور پایش میزان فرونشست رخ داده در محدوده شهر نیشابور که بخش کوچکی از دشت نیشابور است، از داده های ماهواره Sentinel ۱A سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی تداخل سنجی راداری نشان داد که در طول دوره آماری در منطقه مورد مطالعه ۱۸ سانتی متر فرونشست اتفاق افتاده است. به علاوه برای پی بردن به علت فرونشست ، اطلاعات چاه های پیزومتری موجود در منطقه اخذ و تغییرات آن ها در طول دوره ۱۳۹۸-۱۳۷۰ بررسی گردید. میزان فرونشست های ثبت شده برای هر دوره به ترتیب ۴ سانتی متر برای ۲۰۱۷-۲۰۱۸(۱۳۹۵-۱۳۹۶)، برای دوره ۲۰۱۸-۲۰۱۹(۱۳۹۶-۱۳۹۷) حدود ۶ سانتی متر، ۵ سانتی متر برای دوره ۲۰۱۹-۲۰۲۰(۱۳۹۷-۱۳۹۸) و ۲ سانتی متر برای دوره ۲۰۲۰-۲۰۲۱(۱۳۹۸-۱۳۹۹) و ۱ سانتی متر برای دوره ۲۰۲۱-۲۰۲۲(۱۳۹۹-۱۴۰۰) بدست آمد. بعلاوه نتایج تحقیق نشان داد که در محدوده شهر نیشابور ارتباط تنگاتنگی بین افت سطح آب های زیرزمینی و مناطق دارای فرونشست زمین وجود دارد. لازم ذکز است که قسمت شمال شهر که بیش ترین میزان افت سطح آب زیرزمینی ۳۶/۷۸ متر را دارا می باشد و در پهنه فرونشست شدید دارد.

کلیدواژه ها:

فرونشست زمین ، کاربری اراضی ، افت سطح آب زیرزمینی شهر نیشابور