بررسی شاخص‎های بهره‎وری فیزیکی آب و انرژی در دو دشت با اقلیم متفاوت

آب، غذا و انرژی سه منبع اساسی برای حفظ زندگی و توسعه اقتصادی اجتماعی هستند و به‎طور جدایی‎ناپذیری به هم مرتبط اند. هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص‎‎های بهره‎وری آب، انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی محصولات عمده زراعی یعنی گندم و کلزا در دو اقلیم متفاوت در دشت ساری (معتدل و مرطوب) و دشت شریف‎آباد (گرم و نیمه خشک) بود. برای بررسی این شاخص‎ها در محصول گندم و کلزا از داده­های مقطعی سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ استفاده شد. ابتدا تعداد نمونه بر اساس رابطه کوکران مشخص شد. سپس نمونه­گیری بر اساس پرسشنامه طرح شده توسط خود محققان انجام گردید. تعداد ۳۰۰ پرسشنامه تهیه شد و اطلاعات جمع آوری شده شامل مقدار مصرف نهاده­ها و مقدار تولید بود. نتایج نشان داد که میانگین بهره‎‎وری فیزیکی آب در دشت ساری برای گندم و کلزا به ترتیب برابر با ۱/۱۳ و ۰/۶۷ کیلوگرم بر مترمکعب و در دشت شریف‎آباد به‎ترتیب ۰/۸۳ و ۰/۳۵ کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. نیز، نتایج به دست آمده برای شاخص‎های انرژی نشان داد که بالاترین میزان انرژی ورودی در دشت ساری و شریف‎آباد برای محصول گندم به‎ترتیب برابر با ۸۰۶۱۸ و ۷۱۰۷۲ مگاژول در هکتار بوده است. همچنین نتایج نشان داد که بالاترین میزان انتشار گازهای گلخانه‎ای در دشت ساری برای محصول گندم برابر با ۲۴۹۵ و در دشت شریف‎آباد برابر با ۲۲۹۹ کیلوگرم CO۲ در هکتار به دست آمد که علت احتمالی این امر استفاده بیش ازحد کود و سموم در دشت ساری است. نتایج کلی نشان داد که عملکرد محصول در مناطق مرطوب بیشتر از مناطق خشک و نیمه‎خشک نبوده و این شاخص به پارامترهای مختلفی از جمله مصرف آب و  مدیریت زراعی بستگی دارد.

کلیدواژه ها:

انرژی خالص ، بهره‎وری انرژی ، کلزا ، گندم