اثر تغییر اقلیم بر مواد آلی و فعالیت زیستی خاک

پدیده تغییر اقلیم یکی از مهم ترین چالش های جهانی بشر در تامین غذای کافی و سالم جمعیت روزافزون جهان به شمار می رود. عوامل پیش برنده تغییر اقلیم مانند افزایش دما، تغییر الگوهای بارش و افزایش فراوانی و شدت رخدادهای جوی، ویژگی های خاک را به ویژه در بوم نظام های مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر قرار می دهد. این اثرات می توانند مستقیما بر رشد و تولید گیاهان زراعی اثر بگذارند. میزان مواد آلی خاک از مهم ترین شاخص های کیفیت و سلامت خاک است که بسیاری از ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک را تحت تاثیر قرار می دهد و به طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر عوامل اقلیمی ازجمله دما و بارندگی قرار می گیرد. از طرف دیگر، تعادل ورود و خروج کربن آلی به خاک بر میزان دی اکسید کربن اتمسفر و در نتیجه بر گرمایش جهانی و پدیده تغییر اقلیم موثر است. نتایج بسیاری از پیش بینی ها نشان می دهد که در مناطق خشک و نیمه خشک، تغییر اقلیم منجر به افزایش دما و کاهش بارندگی خواهد شد. بنابراین، با توجه به اینکه با افزایش دما و کاهش رطوبت، میزان ماده آلی خاک کاهش می یابد، به نظر می رسد پدیده تغییر اقلیم اثرات نامطلوبی بر میزان ماده آلی و فعالیت زیستی خاک و به دنبال آن بر تولید محصول در مناطق خشک و نیمه خشک خواهد گذاشت. لذا بکارگیری راهکارهای لازم در خصوص تخفیف این اثرات نامطلوب و سازگاری با شرایط پیش رو از اهمیت بسزایی برخوردار است. تخفیف به روش هایی مربوط می شود که منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به ویژه دی اکسید کربن می شود؛ اما هدف از سازگاری ملایم نمودن اثرات غیرقابل اجتناب ناشی از تغییر اقلیم است. بر اساس نتایج آزمایش های مختلف منتشر شده، رعایت اصول سیستم کشاورزی حفاظتی از مهم ترین راهکارهای تخفیف اثرات و سازگاری با پیامدهای تغییر اقلیم در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می رود. با توجه به این که پدیده تغییر اقلیم رخدادی اجتناب ناپذیر بوده و آثار و پیامدهای نامطلوب آن در زندگی بشر روزبه روز بیشتر و شدیدتر احساس می شود، لازم است در مدیریت منابع خاک، پیش آگاهی های لازم درخصوص نتایج این پدیده بر کیفیت خاک و پتانسیل تولید محصولات کشاورزی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

کربن آلی خاک ، سلامت خاک ، تغییر اقلیم ، گرمایش جهانی ، گازهای گلخانه ای