طراحی و ارزیابی عملکرد شبکه آتش بر در پارک ملی گلستان

با توجه به افزایش وقوع آتش سوزی ها و افزا یش مناطق سوخته شده در عرصه های طبیعی ، کنترل و کاهش آنها به چالش اصلی جوامع جنگلی تبدیل شد. آتش بر یکی از روشهای موثر برای جلوگیری از گسترش آتش سوزی های جنگلی است . در تحقیق حاضر، از ترکیب روش خطی وزنی (WLC) با روش تحلیل سلسه مراتبی فازی AHP برای مکانیابی بهینه آتش برها در پارک ملی گلستان در شمال شرق ایران استفاده شد. عوامل موثر بر رفتار و گسترش آتش از جمله آب و هوا، توپوگرافی و مشخصات ماده سوختنی در منطقه مورد مطالعه تعیین شد. همچنین از شبیه ساز WindNinja برای ایجاد لایه های جهت و سرعت باد بر اساس جهت باد غالب ۲۵۰ درجه و سه سناریو سرعت باد (کم = ۷.۲، متوسط = ۴.۵ و بالا = ۸ متر در ثانیه ) استفاده شد. از مدل FlamMap (الگوریتم های پایه رفتار آتش (FB) و حداقل زمان حرکت ((MTT) و نقاط احتراق تاریخی در ده سال اخیر برای پیش بینی ویژگی های رفتار آتش سوزی بالقوه ازجمله احتمال سوختن ، سرعت گسترش، طول شعله و شدت خط آتش در شرایط آب و هوا و رطوبت مواد سوختنی ثابت استفاده شد. سپس نقشه حاصل از روش وزندهی AHP و WLC با در نظر گرفتن وزن موثر به پنج طبقه برحسب نیاز به وجود آتش بر طبقه بندی شده و با در نظر محدودیت زیستی شبکه آتش برها با عرض ۳۰ متر طراحی شد. تجزیه وتحلیل پرسشنامه AHP نشان داد که مشخصات رفتار آتش سوزی و سابقه آتش سوزی با نرخ ناسازگاری ۰۱.۰ موثرترین معیارها هستند. برای ارزیابی عملکرد شبکه آتش بر پیشنهادی ، ۱۲ نقطه احتراق تصادفی با استفاده از شبیه ساز FlamMap در سه سناریو سرعت باد و در دو حالت وجود یا عدم وجود آتش برها شبیه سازی شد که نتیجه تحقیق نشان داد در شرایط مختلف آتش برها از گسترش آتش سوزی در مناطق جنگلی جلوگیری کرده و مساحت منطقه سوخته شده کاهش یافت . درصورتی که در مراتع و درختچه زارها با سرعت باد شدید، آتش سوزی از آتش برها عبور کرده و منطقه بیشتری می سوزد. در نتیجه گیری کلی می توان گفت که شبکه آتش برها در مناطق جنگلی موثر بوده و در درختچه -زارها نیاز به برسی بیشتر جهت تعیین عرض بهینه خطوط آتش بر دارد.

کلیدواژه ها:

آتش سوزی ، آتش بر ، شبیه سازی ، پارک ملی گلستان ، تحلیل سلسه مراتبی