جایگاه، ضرورت و اهمیت ایجاد و استفاده از آزمایشگاه های سیاست گذاری در تدوین و اجرای سیاست های اقتصادی

در طول سالیان متمادی و تقریبا در تمام قرن بیستم، تنظیم سیاستهای عمومی در حوزه اقتصاد با
پیشداشت رفتار عقلایی عاملان اقتصادی و غفلت از انگیزههای دروننگر و روانشناختی و البته مبتنی بر
انگیزههای شخصی منفعتجویانه تنظیم میشد. استدلال اصلی در نادیده انگاشتن وجوه روانشناختی
تصمیمگیری عاملان اقتصادی، آن بود که اگر کسی فاقد چنین خصوصیاتی باشد، بلافاصله از بازار بیرون
رانده میشود. با این حال، پژوهشهای متاخر بر پایه انبوهی از شواهد تجربی در مورد فرآیندهای
تصمیمگیری، اقتصاددانان را به سمت سیاستهایی سوق داد که بر اساس درک عمیقتر و واقعگرایانهتری از
رفتار انسانی شکل میگیرد؛ درکی که امروزه پرداختن به دشوارترین چالشهای پیش روی توسعه، مانند
افزایش بهر هوری، توقف چرخه فقر از نسلی به نسل دیگر و برداشتن گامهایی برای حل معضل تغییرات
اقلیمی را میسر ساخته است. این سیاستها با تمرکز بر تمام جنبههای مولفههای انسانی در تصمیمگیری،
رویکردهای سیاستی مبتنی بر انگیزههای منفعتجویانه را تکمیل کرده و ارتقا مید هد. جایی که بحث در
طراحی سیاستها متمرکز بر جزئیات به ظاهر ناچیزی است که تاثیراتی شگرف بر انتخا بها و اقدامات
افراد خواهد داشت.
بررسی سیر تحول علم اقتصاد توسعه نیز حکایت از آن دارد که در دو دهه اخیر دستاوردها و
نوآوریهای غنی و بنیادینی در این حوزه رخ داده است که مهمترین وجه آن تغییر اقتصاد توسعه از یک
رشته عمدتا مبتنی بر استنتاج و آگسیوماتیک به رشتهای هرچه بیشتر تجربی )یا به عبارتی مبتنی بر
آزمایشهای تجربی( است. در این دوره دو چارچوب علمی مجزا اما مرتبط با یکدیگر نخست مبتنی بر -
کارآزماییهای کنترلشده تصادفی و آزمایشهای طبیعی و دیگری مبتنی بر بینشهای اقتصاد رفتاری نوعی -
واق عگرایی را در تشریح اینکه کدام سیاستها کارا هستند و اینکه بازیگران عرصه اقتصاد )و به ویژه افراد
فقیر ( به طور واقعی در موقعیتها و چیدم آنهای مختلف چگونه رفتار میکنند، به اقتصاد توسعه افزوده شد.
آزمایشهای کنترلشده تصادفی با تکیه بر کارآزماییهای میدانی، فضا و موقعیتهای مهمی را در اختیارقرار دادند، و در عین حال اقتصاد رفتاری به تشخیص وضعیت واقعی کمک کرد که در تضاد با رفتارها ی
برآمده از فرض انتخاب عقلایی، نظیر حداکثرسازیها و مطلوبیت بود. اقتصاد رفتاری، از طریق مطالعات
نظری، تجربی و آزمایشگاهی، پرداختن به عادتهای رفتاری غیراستاندارد موثر بر فرآیندهای تصمیمگیر ی
که از آنها به سوگیریهای رفتاری یاد میشود، نظیر به تعویق انداختن کارها، اختصاص وزن بیش از حد به
برآمدهای دارای احتمال پایین، تمایل به از دست دادن منفعت به خاطر عدالت، زیانگریزی و ... را ممکن
ساخت . علاوه بر توجه به وجوه انسانی انتخاب در طراحی سیاستها، اطمینان از تفاوت نحوه رفتار و
تصمیمگیری در محی طها و مناطق مختلف، تسری سیاستهای کارا در یک محیط به محیطی دیگر را مستلزم
احتیاط فراوان یا پشتیبانی از نتایج به وسیله شواهدی است که با ارزیابیها و اثرسنجیهای قابل انجام در
آزمایشگاههای سیاستگذاری قابل حصول است.

کلیدواژه ها:

آزمایشگاه سیاست گذاری ، اقتصاد رفتاری ، سیاست گذاری عمومی و آزمایش های کنترل شده تصادفی