کاوشی در مفهوم «کودک به مثابه کنش گر اجتماعی» و شناسایی عناصر برسازنده آن

برخلاف نگاه فرودست نگر در رویکردهای سنتی، کودک، همچون سوژه ای فعال، عامل و حتی در مقام کنش گر اجتماعی، مورد توجه رویکردهای نو به مفهوم کودکی قرار گرفته است. اما با وجود این توجه جدی به دوران کودکی و کنش کودکان، همچنان ممکن است با غلبه رویکردهای بزرگسال محور، مفهوم جدید و انتزاعی «کودک به مثابه کنش گر اجتماعی»، به تعبیرهای نادرست و ابهام برانگیز از کودکی و کنش کودکان بینجامد. در این پژوهش، با روش تحلیل مفهومی که کمک می کند مفاهیم به اصطلاحاتی با میزان کمتری از انتزاع بر گردانده شوند، به شناسایی عناصر برسازنده مفهوم «کودک کنش گر اجتماعی» پرداخته ایم که در دو قلمرو فردی و اجتماعی معرفی شده اند. در قلمرو اول خود کودک مطرح است و عناصر برسازنده آن عبارتند از: ۱) دیدگاه و صدای کودک، ۲) شایستگی های اجتماعی کودک و ۳) عاملیت اجتماعی کودک. قلمرو دوم به بافت زندگی و محیط پیرامون کودک ارتباط دارد و عناصر آن شامل ۱)عرصه های کنش اجتماعی، ۲) شهروندی کودک و ۳) رابطه کودک/بزرگسال هستند.

کلیدواژه ها:

کودک ، دوران کودکی ، کودک کنش گر اجتماعی ، قلمرو فردی و اجتماعی کودک ، مطالعات کودکی ، تحلیل مفهومی