تاثیر عوامل شناختی، روانی- حرکتی و شخصیتی بر رفتارهای مخاطره آمیز رانندگان

زمینه و هدف: عوامل شناختی، روانی- حرکتی و شخصیتی در بروز رفتارهای مخاطره آمیز رانندگان موثر هستند. با توجه به این که این رفتارها دارای انواع متفاوت است؛ مشخص نیست کدام نوع از کدام دسته عوامل، تاثیر بیشتری می پذیرد. بنابراین، پژوهش حاضر در پی بررسی تاثیر عوامل شناختی و روانی- حرکتی یعنی چالاکی حرکتی، هماهنگی حرکتی، دقت، استعداد مکانیک، حواس پرتی، خستگی، توجه و عوامل شخصیتی یعنی هیجان خواهی، الگوی رفتاری نوع الف، گشودگی نسبت به احساسات و پرخاشگری بر سه نوع رفتار مخاطره آمیز در رانندگی شامل خطاها، لغزش ها و تخلفات عمدی است.روش: نمونه شامل ۴۴۰ نفر از رانندگان شهر اصفهان است که به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند و به ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه رفتار رانندگی، مقیاس حواس پرتی از آزمون شخصیت مینه سوتا (MMPI)، آزمون های دقت و هماهنگی از آزمون های فلانگان، آزمون تشخیص استعداد (DAT)، پرسش نامه پرخاشگری اهواز، مقیاس هیجان­خواهی زاکرمن، فرم کوتاه فعالیت سنج جنگینز، مقیاس خستگی چالدر و تکلیف توجه گزینشی پاسخ دادند.یافته ها: عوامل شناختی و روانی- حرکتی یعنی استعداد مکانیکی، حواس پرتی و خستگی، از طریق توجه، لغزش ها را و  چالاکی حرکتی، هماهنگی و دقت، از طریق خطرپذیری، خطاها را ایجاد می کنند (۰۱/۰=p). اما در تخلفات عمدی تاثیر عوامل شخصیتی مانند هیجان خواهی، گشودگی به احساسات و الگوی رفتاری نوع الف، از طریق خشم، مهم­تر است (۰۱/۰=p).نتیجه گیری: نتایج نشان داد که عوامل متفاوت در انجام رفتارهای مخاطره آمیز دخیل هستند. بر این اساس می توان در پیش گیری و کاهش هر کدام از رفتارهای مخاطره آمیز رانندگی، از روش های متفاوت بهره جست. خطاها و لغزش ها را با بهبود توانمندی های شناختی و روانی-حرکتی، کاهش داد و با مداخله های شخصیتی از میزان تخلفات عمدی کاست.

کلیدواژه ها:

خطاها ، لغزش ها ، تخلفات عمدی ، عوامل شناختی ، ویژگی های شخصیتی