زنان ایرانی و مسئله مادری (بررسی علل اجتماعی بی فرزندی ارادی میان زنان جوان)

فهم مسئله مادری به عنوان مقوله ایی زیستی که مرحله ایی طبیعی در زند گی زنان است. در کنار اهمیت و جایگاه نقش مادر در فرهنگ ایرانی، پیشتر مادری را به امری بدیهی در زندگی زنان تبدیل کرده بود. اما چیزی که امروزه برای متخصصان حوزه جنسیت موضوعی شایان توجه است. این است که در همین بستر و در تلاقی نیرومند امر زیستی و امر فرهنگی. بخشی از زنان، به احتیار تصمیم می گیرند که مادر نباشند. تحول معنای مادری از امری محتوم و اجتناب ناپذیر به امری خودخواسته و اختیاری تحولی بزرگ در حوزه مسائل زنان است. اگرچه که در سال های اخیر کاهش نرخ فرزندآوری به مسئله ایی جهانی تبدیل شده است. اما با توحه به زمینه های فرهنگی مسئله مادری در ایران، پرداختن به این موضوع اهمیت قابل توجهی دارد. این تحقیق با رویکردی اجتماعی، سعی در فهم علل و انگیزه های این انتخاب را دارد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با انجام مصاحبه عمیق برای گردآوری داده ها انجام شده است و افراد موردمصاحبه از طریق روش گلوله برفی انتخاب شده اند. مصاحبه شوند گان در این تحقیق بیست و چهار زن متاهل متولد دهه شصت هجری هستند. که فرزندی ندارند. علت این انتخاب یکی از این جهت است که زنان متولد دهه شصت هجری، کمترین میزان باروری را نسبت به دهه های پیش از خود دارند و دیگر آنکه متولدین دهه هفتاد به دلیل داشتن فرصت بیشتر برای فرزنداوری و بالتبع، امکان بیشتر تغییر دید گاهشان، از جامعه آماری تحقیق کنار گذاشته شده اند. اگرجه تاثیر عوامل اقتصادی در بی فرزندی ارادی غیرقابل انکار است اما این تحقیق بر فهم نقش سایر عوامل اجتماعی در شکل گیری این تصمیم متمرکز خواهد بود. به این معنا که شرایط اقتصادی، نقش تعبین کننده ایی را در انتخاب زنان مورد مصاحبه نداشته است و این زنان به دلایل دیگری کهدر مقاله، مفصل به آنها پرداخته خواهد شد دست به چنین انتخابی زده اند.از انجا که پدیدارشناسی با نگاهی اکتشافی و عمیق در پی فهم ادراکات و تجربه های افراد از پدیده هاست وبر جهان زندگی افرادی تمرکز دارد که پدیده مد نظر را تجربه کرده اند. از این روش برای تحلیل داده ها استفاده شد. تحلیل و تفسیر داده ها با روش کلایزی انجام شده است و اکنون چهار مقوله اصلی " نقد نهاد مادری "، "بازگشت پذیری مادری از طریق فناوری"، "مادری اجتماعی به جای مادری طبیعی و رنج سرزمینی " استخراج شده است. یافته های این تحقیق، اهمیت به رسمیت شناختن انتخاب زنانی که تصمیم گرفته اند فرزندی نداشته باشند را در کنار فهم علل و عوامل پیچیده ایی که منتج به چنین تصمیمی می شود. بیان می کند.

کلیدواژه ها:

بی فرزندی ارادی ، فمنیسم ، نهاد مادری ، پدیدارشناسی تفسیری