ارزیابی تاثیرات شیوه بهره برداری نواری جنگل بر میزان فرسایش خاک (مطالعه موردی: جنگل چفرود گیلان)

تحقیق حاضر برای نخستین بار، نرخ فرسایش خاک را با استفاده از روش رادیوایزوتوپی در جنگل های هیرکانی که با شیوه بهره برداری نواری در سه دهه قبل برداشت شده است نشان می دهد. براساس سوابق موجود، عرصه منتخب در پارسل ۷۰۳ حوزه چفرود گیلان انتخاب شد. در عملیات میدانی، به منظور بررسی پایداری خاک، با صفحه مسطح خراشنده، از اعماق مختلف در منطقه مرجع به صورت طبقات ۲  تا ۳۰ سانتی متری (حداکثر عمق نفوذ سزیم) نمونه برداری شد. سپس در مناطق مرجع، برداشت شده و بهره برداری نشده، نمونه هایی با توجه به طول نوار و وضعیت توپوگرافی منطقه با دستگاه مغزه گیر هسته برداشت شد. نمونه ها مطابق دستورالعمل IAEA آماده و مقدار رادیوسزیم آنها در آزمایشگاه سازمان انرژی اتمی شمارش شد. میانگین فعالیت سزیم ۱۳۷ نقاط نمونه برداری مرجع ۱/۵۸۹۴ بکرل بر متر مربع محاسبه شد. بنابراین برای دستیابی به اهداف پژوهش، با استفاده از سه مدل توازن جرمی I و  IIو تبدیل تناسبی، مقدار فرسایش در نوار طبیعی برداشت نشده این مقدار ۲/۰، ۷/۰ و ۶/۰ تن در هکتار در سال است، درحالی که در نوار برداشت شده این مقدار به ترتیب ۸۷/۸، ۸۰/۵ و ۷۷/۴ تن در هکتار در سال افزایش یافته است. این فرایند پس از گذشت ۲۹ سال از بهره برداری، به طور متوسط، موجب هدررفت خاک به مقدار ۲/۱ میلی متر در نوار برداشت شده و ۹/۰ میلی متر در قسمت طبیعی در سال شده است. نتایج نشان داد که از این روش می توان در بررسی مباحث هیدرولوژی جنگل استفاده کرد. همچنین می توان به تاثیر حفاظتی جنگل در کاهش فرسایش و حفظ خاک اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

بازپخش خاک ، برداشت جنگل ، جنگل هیرکانی ، رادیونوکلوئید بارشی ، سزیم ۱۳۷