ارزیابی اثر سامانه های سطوح آبگیر با روش فیلتر سنگریزه ای در بهینه سازی نفوذ رواناب و افزایش ذخیره رطوبتی در مناطق خشک (تنگ چنار استان یزد)

کمبود بارش در کشورمان اهمیت برنامه ریزی و استفاده بهینه از منابع آبی را برای ما دو چندان نموده است. به طوری که بدون استفاده از روش­های خلاقانه و برنامه صحیح در مناطق خشک کشور، استقرار بسیاری از نباتات مثمره، مشکل یا اصولا امکان پذیر نیست. از طرفی افزایش سریع جمعیت، کاهش منابع آبی و تغییرات اقلیمی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان، بررسی راهکارهایی جهت افزایش تولیدات کشاورزی و باغی دیم در کنار مصرف بهینه آب را امری اجتناب ناپذیر ساخته است. بخش قابل توجهی از اراضی حاشیه شیرکوه در شهرستان مهریز استان یزد بصورت باغات دیم و آبی و زراعت توسط ساکنین بومی مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از درختان مثمر منطقه، بویژه بادام بصورت دیم بوده و سال­های پر باران محصول خوبی تولید می­کنند. ولی در ماه­های گرم و خشک سال دچار تنش خشکی هستند و سال ­های کم باران و خشکسالی با مشکل کم آبی روبرو هستند. در تحقیق حاضر تاثیر فیلتر سنگریزه­ای در بهینه سازی نفوذ و نقش آن در افزایش ذخیره رطوبتی سامانه ­های سطوح آبگیر با استفاده از ۷۲ سامانه سطوح آبگیر و اجرای تیمار فیلتر سنگریزه­ای بر روی نیمی از سامانه ها، در قالب طرح آماری کاملا تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. فاکتور اندازه ­گیری شده رطوبت خاک در اعماق ۲۰ و ۵۰ سانتی­ متری چاله های غرس نهال بوده است. بر اساس نتایج آنالیز آماری داده ­های برداشت شده سال ۱۳۹۰ فیلتر سنگریزه­ای باعث افزایش معنی دار رطوبت حجمی خاک (۰۵/۰p>) چاله ­ها شده است. در حالی که افزایش مذکور در داده های برداشت شده سال ۱۳۹۱ مقادیر بیش تر و معنی دارتری (۰۱/۰p>) را نشان داد. هم چنین میانگین رطوبت خاک در اعماق ۲۰ و ۵۰ سانتی­ متری سامانه ­های دارای تیمار عایق نایلون و فیلتر سنگریزه­ای در مقایسه با تیمار شاهد ۳۷ درصد افزایش داشته است.

کلیدواژه ها:

کاهش تبخیر ، کم آبی ، باغات دیم ، ذخیره نزولات