الگوی نظری طراحی راهبرد دفاعی مبتنی بر عوامل ژئوپلیتیکی

منابع، امکانات و ابزارهایی که برای طراحی یک راهبرد مورد توجه قرار می گیرند، در موارد زیادی از نظر موضوع و مصداق، با عوامل شناخته شده ژئوپلیتیکی تطابق دارند، از جمله می توان به موقعیت استراتژیک و ژئواستراتژیک، وضعیت اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی، جنبه های طبیعی و فیزیکی سرزمین نظیر شکل، وسعت و نیز موقعیتهای ارتباطی، دریایی، ساحلی و نوع، میزان منابع طبیعی و کمیت و کیفیت منابع انسانی و عناصر فرهنگی و تاریخی و ... اشاره کرد. طراحان استراتژیهای دفاعی در نهادهای دفاعی نظامی با وجود آنکه در طرحهای خود به برخی از عوامل ژئوپلیتیکی توجه می کنند و آن را در طراحیهای خود دخالت می دهند، اما هیچ نشانه ای از توجه علمی و تاثیر نظام مند این عوامل در تدوین استراتژیهای دفاعی دیده نمی شود. ارائه یک الگوی نظری برای طراحی راهبردهای دفاعی مبتنی بر عوامل ژئوپلیتیکی، مستلزم شناسایی عوامل موثر و کشف رابطه میان این عوامل با راهبرد دفاعی، تبیین نوع، چگونگی و میزان تاثیر عوامل مورد نظر در طراحی راهبرد دفاعی است. بیان رابطه میان عوامل ژئوپلیتیکی و راهبرد دفاعی به دلیل ماهیت کیفی اغلب عوامل ژئوپلیتیکی، کاری دشوار ولی امکانپذیر است. مقاله حاضر با بهره گیری از روشهای علمی و با تبدیل جنبه های کیفی این عوامل به معیارهای کمی، مدلی برای تعیین میزان تاثیر و نحوه دخالت این عوامل در تدوین راهبردهای دفاعی ارائه کرده است.

کلیدواژه ها:

راهبرد دفاعی ، عوامل ژئوپلیتیکی ، نقش عوامل ژئوپلیتیکی ، الگوی نظری