تغییرات مکانی هدایت هیدرولیکی اشباع و مقاومت فروروی خاک در اراضی متاثر از نمک اطراف دریاچه ارومیه

هدف از این پژوهش مطالعه تغییرات مکانی هدایت هیدرولیکی اشباع (Ks) و مقاومت فروروی (PR) در خاک­های متاثر از نمک اطراف دریاچه ارومیه بود. نمونه­های خاک از دو کاربری کشاورزی (۴۹ نمونه) و بایر (۵۱ نمونه) به­هم چسبیده (ha ۸۰) برای تعیین برخی متغیرهای فیزیکی و شیمیایی به­صورت شبکه­های منظم m ۱۰۰×۱۰۰ در بخش شندآباد منطقه شبستر برداشته ­شدند. متغیر Ks به روش بار ثابت یا افتان در آزمایشگاه و PR به­صورت درجا در صحرا اندازه­گیری­شد. از روش­های درون­یابی کریجینگ معمولی (OK) و وزن­دهی عکس فاصله (IDW) برای تحلیل تغییرات مکانی متغیرهای خاک استفاده گردید. ضریب همبستگی منفی و معنی­دار بین Ks با رس، جرم مخصوص ظاهری (BD)، SAR و EC و مثبت و معنی­دار بین Ks با شن، پایداری خاکدانه و کربن آلی یافت شد. این ضریب بین PR با BD مثبت و با رطوبت خاک مزرعه، منفی به­دست آمد. متغیر Ks دارای بالاترین ضریب تغییرات (۶/۱۵۵ درصد) در کاربری بایر و PR دارای کمترین دامنه تاثیر (m ۳۳۵) در بین متغیرهای خاک بود. مدل نیم­تغییرنمای کروی و نمایی با وابستگی­ مکانی قوی به­ترتیب برای Ks و PR به­دست آمد. براساس آماره­های ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب تطابق (CCC)، بین دو روش درون­یابی در برآورد Ks تفاوتی مشاهده نشد ولی در تخمین PR، روش OK به­علت داشتن RMSE کمتر و CCC بیشتر در مقایسه با روش IDW (توان ۱ و ۲) دارای دقت بالاتری بود. نقشه تغییرات مکانی نشان داد از کاربری کشاورزی به سمت کاربری بایر بر میزان BD و PR افزوده و از میزان Ks کاسته شد.

کلیدواژه ها:

خاک های شور و سدیمی ، دشت شبستر ، زمین آمار ، ویژگی های فیزیکی