نقوش مهری و توپی های گچی ته آجری درتزئینات رباط شرف

بندکشی تزیینی در فاصله دو سر آجرها عموما با ملاط گچ و قالب؛ جهت نقش­اندازی بر روی آن از حدود قرن چهارم هجری انجام شده و به توپی­های ته آجری، توپی­های بند آجری، کوربند، بندکشی تراشیده در بندهای افقی، سوراخ گیری­های تزیینی و نقوش مهری شناخته می­شود. رباط شرف، یکی از بناهای شاخص دوره سلجوقی از لحاظ تزیینات آجری چنان است که از آن به موزه آجرکاری ایران یاد می­شود. هدف تحقیق، تحلیل تنوع تزیینات گچی موسوم به مهرهای تزیینی یا توپی­های ته آجری در فضاهای مختلف بنای مذکور است. پرسش پژوهش این است که اشکال نقوش توپی ته آجری در رباط شرف چیست و چگونه گسترش یافته­اند؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جمع­آوری داده­ها با استفاده از منابع کتابخانه­ای و مطالعات میدانی صورت گرفته است. یافته­ها نشان می­دهد نقوش مهری رباط شرف، تنوعی چشمگیر دارد. تعداد هفده نقش در جاهای مختلف رباط شناسایی و مستند شد که از این میان یازده نقش هندسی و شش نقش، گیاهی است. نقوش هندسی بر پایه اشکال هندسی و برخی از نقش­مایه­های کهن ایران همچون چلیپا چهار و سه شاخه بوده و نقوش گیاهی تداوم نقوش گل نیلوفر و برگ کنگر دوره ساسانی است.

کلیدواژه ها:

نقوش مهری ، توپی گچی ته آجری ، دوره سلجوقی ، رباط شرف