چشم اندازی بر چالش های گیاهان دارویی و اگرو اکولوژی

کشاورزان سنتی ایران زمین به دلیل توانایی در طراحی و مدیریت اکوسیستم های پایدار زراعی زبانزد بوده و در زمره نخستین اگرو اکولوژیست ها به شمار می روند.دانش وسیع این مردم در حفاظت از منابع آب،زراعت در مناطق خشک،نظام های آبیاری ، اهلی کردن گیاهان زراعی و دام که تنها مثال هایی از قابلیت های نامحدود آنان است،سال هاست که به عنوان مدل های از مدیریت خردمندانه منابع طبیعی در شرایط محدودکننده محیطی جلوهگر می باشد.دهه اخیر را به اصطلاح دهه «تسخیر ژن» یا «انقلاب ژن» نام نهاده اند زیرا می توان هرژنی را از هر گونه ای به گونه ای دیگر منتقل کرد بدون اینکه از تولید مثل جنسی و یا جهش استفاده کرد .انتقال ژن تا کنون از طریق جذب مستقیم مولکول ژنتیکیDNA،بمباران کردن سلول با تکه های مولکول ژنتیکی و استفاده از باکتری های خاکزی اگروباکتریوم به عنوان ناقل صورت گرفته است .بخش عمده ای از جهان امروز کشاورزی نوین در زمینه تولید گیاهان دارویی به سرعت جایگزین دانش سنتی و بومی شده و منابع جدید انرژیو فن آوری که در غالب نهاده های غیر قابل تجدید و گران بها وابسته اند باعث افزایش چشمگیر عملکرد و تولید گیاهان دارویی در واحد سطح بیشتر و با کیفیت بالاتر و کاربرد کامل این گیاهان در سطوح مختلف از جمله درمان ، خوراک ، صنعت ، بهداشتی و آرایشی و .....و توجه اصلی به تولید محصولات جهت عرضه به بازارهای دور دست معطوف شده است که این بازار ها با درک آگاهی های جوامع بومی از محدودیت ها در طراحی و مدیریت اکوسیستم بیگانه اند.فرآورده های بسیار متنوع گیاهان دارویی و دامی در چنین جوامعی چنان درجه از امنیت غذایی را به وجود می آورند که در مقابل محدودیت های اصلی محیط (به ویژه خشکسالی )و بی ثباتی اقتصادی –اجتمایی ( بهخصوص نوسانات بازار) به خوبی استقامت می کند .اما مهمتر از همه این است که زارعین با استفاده صحیح از منابع و نهاده های بومی، در بطن محدودیت های اکولوژی محل خود به کار و زندگی ادامه می دهند . در قالب سیستم اگرواکولوژی نظام های پایداری اکولوژیکی و اجتماعی کشاورزی به شدت به هم وابسته اند.با گذشت زمان بر تعداد گیاهان دارویی شناخته شده افزوده شده و زمینه های کاربرد آن ها نیز گسترده تر شده است .کشف گیاهان جدید از بین نمونه های آورده شده از سرزمین های دور،کاربرد های جدید گیاهان به عنوان داروهای کمکی در درمان های شیمیایی یا آنتی بیوتیکی،پی بردن به ارزش بهداشتی گیاهان و بالاخره کشف مواد جدیدی نظیر ویتامین ها ،هورمون ها ،مواد ضد میکروبی،ضد ویروسی،ضد توموری در میان گیاهان شناخته شده یا گیاهانی که به تازگی کشف شده اند.

کلیدواژه ها:

اگرواکولوژی ، انقلاب ژن ، گیاهان دارویی ، فارماکولوژی