مروری بر لیشمانیوز از اپیدمیولوژی تا روش های تشخیصی نوین

لیشمانیوز یکی از مهمترین بیماری های گرمسیری نادیده انگاشته شده و سومین بیماری منتقله توسط بندپایان از نظر بار جهانی است. عامل آن انگل های تک یاخته ای جنس Leishmania است که توسط نیش پشه های خاکی آلوده منتقل می شوند. این بیماری به اشکال مختلف از جمله نوع پوستی، احشایی و مخاطی بروز می کند. خاورمیانه به عنوان یکی از کانون های مهم لیشمانیوز در جهان شناخته می شود و سالانه تعداد قابل توجهی مورد ابتلا در این منطقه گزارش می گردد. در برخی کشورهای خاورمیانه، شکل پوستی CL جو«) شیوع بالایی دارد (مثال در سوریه) و لیشمانیوز احشایی (»ش حلب VL) یا کالا آزار نیز به ویژه در کودکان مناطق روستایی مشاهده می شود. لیشمانیوز احشایی در خاورمیانه عمدتا زئونوز بوده و مخزن اصلی انگل در طبیعت سگ ها هستند. از این رو، نقش سگ ها به عنوان مخزن اصلی لیشمانیا اینفانتوم در انتقال بیماری به انسان بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله مروری، اپیدمیولوژی لیشمانیوز در خاورمیانه با تمرکز بر نقش مخزن حیوانی (خصوصا سگ ها) و اهمیت بیماری های مشترک انسان و حیوان (زئونوز) بررسی شده است. همچنین روش های تشخیص لیشمانیوز شامل تست های سرولوژیک مانند آگلوتیناسیون مستقیم (DAT) و روش های مولکولی PCR و Real-Time PCR و مزایا و معایب هر کدام مرور می گردد. استراتژی های کنترل و پیشگیری نظیر واکسیناسیون سگ ها، مدیریت مخازن حیوانی و ناقلین (پشه های خاکی) و نیز روش های درمان موارد انسانی و چالش های موجود در این زمینه ها توضیح داده می شود. یافته های کلیدی حاکی از آن است که کنترل موثر لیشمانیوز در منطقه مستلزم رویکردیکسلامت (One Health) بوده و نیازمند ترکیبی از اقدامات بهداشتی، ازجمله تشخیص به موقع، درمان موثر بیماران، واکسیناسیون و مدیریت جمعیت سگ ها و کنترل ناقلین می باشد. در پایان، توصیه هایی جهت بهبود برنامه های کنترلی و تحقیقات آینده برای مهار بهتر این بیماری ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

لیشمانیوز ، اپیدمیولوژی ، تشخیص ، خاورمیانه ، مخزن حیوانی ، زئونوز ، واکسیناسیون ، One Health