نقش ادبیات فارسی در ایجاد حس وطن پرستی و هویت ایرانی به دانش آموزان

وطن دوستی و احساس دلدادگی نسبت به زادگاه و یا جایی که انسان در آن رشد می کند و شخصیتش شکل می گیرد، یک احساس طبیعی و میلی غریزی است که خداوند در نهاد بشر به ودیعه گذاشته است .البته صرف زیستن در یک مکان خاص لزوما احساس تعلق به آن برای انسان ایجاد نمی کند چرا که متغیرهایی چون: بازه زمانی که انسانها در یک مکان خاص زیسته اند(خصوصا دوران طفولیت )، تاریخ زندگی و مقطع زمانی شکل گیری شخصیت و بالندگی هر فرد،تعلق والدین فرد به یک آب و خاک و ریشه های آباء و اجدادی ، سنت ها ، زبان و خرده فرهنگ هائی که به نوعی با یک زیستگاه خاص عجین شده و جزء لاینفکی از آن شده اند و میزان تاثیر پذیری و تاسی انسانها از آنها و...، در ایجاد علقه های نا گسستنی بشری به وطن تاثیر گذار بوده و هستند.از طرفی اگرچه ممکن است ناکامی ها، فراهم نبودن مقطعی شرایط مطلوب زندگی و یا دردنیای مدرن امروزی فقدان تسهیلات ایده آل زیستی ، اشتغال و یا حتی فقدان شرایط سیاسی ، اجتماعی مناسب ، انسانها را وادار به مهاجرت کند،اما به عینه دیده ایم حتی برخی خاطرات ناخوشایند انسانها از زادگاهشان هرگز موجب دل کندن همیشگی آنها از وطن نشده است و همواره فروغ این مهر در دل ابنای بشر فروزان مانده است . نکته دیگری که از فحوای موارد پیش گفته هم به خوبی بر می آید این است که وطن دوستی در میان همه ملیت ها و بین همه فرهنگ ها به خودی خود یک » ارزش« قلمداد می شود.بر این مشخصه حتی در قرآن کریم هم صحه گذاشته شده است .آنجا که وقتی پیامبر اعظم ص عزم هجرت از زادگاه خویش ، مکه مکرمه کردند و دلگیر و منقلب بودند،خداوند با این آیه شریفه ایشان را دلداری داد که : آنکه قرآن را بر تو فرض کرد، تو را به جایگاهت نیز باز خواهد گرداند.(قصص ۸۵). همچنین در حرمت و عزت »وطن «در کلام ا... مجید آمده است : » خداوند شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند، نهی نمی کند، چرا که پروردگار عدالت پیشگان را دوست دارد. (او) تنها شما را از دوستی کسانی نهی می کند که در امر دین ، با شما پیکار کردند و شما را از خانه هایتان بیرون راندند، یا به بیرون راندن شما کمک کردند، (نهی تان می کند) از این که با آنها دوستی کنید و هر کس آنها را دوست دارد، ظالم و ستمگر است ).«آیات ۸ و ۹ سوره مبارکه ممتحنه ). در واقع در قرآن کریم اخراج انسانها از وطنشان همتراز مقاتله با آنها در دین تلقی شده است و این حاکی از اهمیت و جایگاه ارزشمدارانه »وطن « از منظر اسلام است و اما ملاحظه آخر، حد و حدود وطن دوستی و رویکردهای مختلف نسبت به این مقوله است که در کلماتی چون وطن پرستی و ناسیونالیسم از یک سو و ایده » جهان وطنی « از سوی دیگر تجلی پیدا می کند.حس وطن دوستی به عنوان یک ارزش چنانچه در قامت یک حرکت جمعی و به عنوان یک ایدئولوژی ظاهر شود و به دنبال یکپارچه سازی و حذف دیگر هویت ها باشد می تواند تبدیل به ناسیونالیسم افراطی شود که انسان قرن بیستم تجربه تلخ آن را داشته و بسیار خطرناک است.از طرفی دیدگاههای ایده آلیستی مبتنی بر جهان وطنی نیز نتوانسته است خللی در وطندوستی ملت ها ایجاد کند و آن طور که تصور میشد، موفق شود.پاندمی اخیر کرونا نمونه بارزی از به هم خوردن اینگونهمعادلات است و نشان می دهد مرزهای ملی که خود به نوعی محملی برای استقلال هویت یک جامعه به شمار می روند باردیگر پر رنگتر شده اند و لذا احساس تعلق به یک کشور و ملیت و حب وطن همواره وجود خواهد داشت و در فراز و نشیبتحولات بین المللی دستخوش استحاله نخواهد شد.

کلیدواژه ها:

هویت ، دانش اموزان ، ملی ، مذهبی