بهینه سازی مصرف آب و عملکرد گندم زمستانه در شرایط تنش شوری و خشکی با استفاده از مدل SWAP (مطالعه موردی: شهرستان برخوار)

انجام آزمایش­های مزرعه­ای به منظور تعیین مقدار بهینه آب مصرفی برای تولید حداکثر محصول، وقت­گیر و پرهزینه می­باشد. به همین منظور در این تحقیق مدل اگرو هیدرولوژیکی SWAP ۳.۰۳ در برآورد عملکرد گندم زمستانه تحت شرایط کمیت و کیفیت­های مختلف آب آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفت و تابع بهینه تولید آب- شوری- عملکرد برای گندم تعیین شد. در این تحقیق سه سطح آبیاری با عمق­های ۸۰=W۱، ۱۰۰=W۲ و ۱۲۰=W۳ میلیمتر و چهار سطح شوری ۰/۸=S۱، ۲=S۲، ۴=S۳ و ۶=S۴ دسی­زیمنس بر متر برای شش مقدار تخلیه مجاز رطوبت خاک (۰/۳=M۱، ۰/۴=M۲، ۰/۵=M۳، ۶/۰=M۴، ۰/۷=M۵ و ۰/۸=M۶) در نظر گرفته شد. مقادیر عملکرد و کارآیی مصرف آب در حالت­های مختلف محاسبه گردید و بهترین مقدار برای تخلیه مجاز رطوبت خاک برابر با ۵/۰ بدست آمد. سپس داده­های عملکرد بر شکل­های مختلف توابع تولید (خطی ساده، خطی لگاریتمی، درجه دوم و نمایی) برازش داده شد و تابع بهینه تولید گندم تعیین گردید. بیشترین و کمترین محصول بترتیب با ۶۶۱۹ و ۲۰۴۸ کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری W۱S۱M۲ و تیمار آبیاری W۱S۴M۶ بود. نتایج نشان داد که تابع تولید درجه دوم برای گندم به عنوان تابع بهینه تولید، قابل توصیه می­باشد. بررسی مقادیر حداکثر خطا (ME) نشان می­دهند که بیشترین خطا مربوط به توابع خطی لگاریتمی و خطی ساده می­باشد. تیمارهای آبیاری W۱S۱M۳ و W۱S۱M۴ با ۰/۶۱ کیلوگرم بر مترمکعب پر بازده ­ترین سطوح آبیاری بودند، اما با افزایش تنش خشکی و شوری بهره­وری آب کاهش می­یابد. منحنی­های هم محصول نشان می­دهند که با افزایش میزان آبیاری، می­توان از آب آبیاری با شوری بالاتری در آبیاری گندم استفاده نمود، به نحوی که عملکرد نیز تغییر نکند.

کلیدواژه ها:

تابع تولید ، تخلیه مجاز رطوبت ، کارایی مصرف آب ، منحنی هم- محصول