کشمکش های علاءالدوله ذوالقدر با حکومت های صفویه و عثمانی و پیامد آن بر فروپاشی امیرنشین ذوالقدر

موقعیت جغرافیایی امارت ذوالقدر (۷۴۰-۹۲۸ق/ ۱۳۳۹-۱۵۲۱م) که در محدوده ای میان قلمرو عثمانی و صفوی قرار گرفته بود، سبب شد تحت تاثیر شرایط سیاسی این دو حکومت باشد. حکومت ذوالقدر که برای بقای خویش در پی یافتن متحد و پیوستن به حکومت مقتدرتر بود، سیاست متناقضی را در ارتباط با حکومت های صفوی و عثمانی در پیش گرفت. ذوالقدرها در آغاز تشکیل حکومت صفویه حامی و مطیع شاه اسماعیل اول (۹۰۷-۹۳۰ق/ ۱۵۰۱-۱۵۲۴م) بودند؛ سپس از دشمن او مرادبیگ آق قویونلو (۹۰۵-۹۱۴ق/ ۱۵۰۰- ۱۵۰۸م) حمایت کردند. همین تغییر سیاست زمینه ساز حمله شاه اسماعیل و تضعیف حکومت ذوالقدر گردید. از سوی دیگر، حاکم ذوالقدر نسبت به حکومت عثمانی نیز راه نفاق را در پیش گرفت. سلطان سلیم اول (۹۱۸-۹۲۶ق/ ۱۵۱۲-۱۵۲۰م) که شاهد کارشکنی های مداوم علاءالدوله ذوالقدر (۸۸۴-۹۲۱ق/ ۱۴۷۹-۱۵۱۵م) نسبت به عثمانی بود، از ضعف این حکومت استفاده کرد و با حمله به ذوالقدر، این دولت را شکست داد و قلمرو آن را تصرف کرد. در این مقاله، هدف بررسی تاثیر کشاکش ذوالقدرها با دو حکومت صفویه و عثمانی بر فرایند فروپاشی امارت ذوالقدر، با رویکرد توصیفی-تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که درگیری های شاه اسماعیل صفوی با علاءالدوله ذوالقدر و ضرباتی که بر او وارد ساخت، بنیان قدرت حکومت ذوالقدر را چنان ناپایدار کرد که برافتادن آن را در حمله عثمانی به این امارت هموار کرد.

کلیدواژه ها:

Dulghadϊr ، Alā-al-dawlah Dulghadϊr ، Shāh Ismāil I ، Sultān Selim I. ، حکومت ذوالقدر ، علاءالدوله ذوالقدر ، شاه اسماعیل اول ، سلطان سلیم اول