تحلیل بن مایه های داستانی منظومه خرم و زیبا (بر اساس نسخه های خطیموجود همراه با معرفی و ذکر اطلاعات نسخه پژوهی)

ادبیات غنایی از نظر حجم و ثقل و قدمت نخستین ساحت ادبی است و به همین نسبت، شعر غنایی بخش اعظممیراث ادبی برجای مانده از زبان فارسی است. منظومه های غنایی گونه خاصی از اشعار غنایی هستند که از سوییبه علت مضامین عاشقانه و دیگر سوی به دلیل دارابودن ساختار روایی اهمیت ویژه ای دارند. در ژانر خاص مورد نظرما آثار برجای مانده بیشتر درحوزه ادبیات عامه قابل بررسی است. خرم و زیبا یکی از این نوع منظومه های غناییاست که در قرن دوازدهم توسط شاعری متخلص به فدایی سروده شده است. از این منظومه تعدادی نسخه خطیدر دست است که با توجه به فراز و فرود داستان و حضور بن مایه های داستانی چون بی فرزندی، سفر از طریق دریا،پوشیدن لباس مبدل، وزیر خردمند و ... از منظومه های جذاب در نوع خود به شمار می رود. منظومه خ رم و زیبانسبت به آثار مشابه خود رنگ و بوی حماسی بیشتری دارد و ابیات مربوط به شرح جنگ ها و نبردها و رویارویی تنبه تن و توصیف ابزار آلات و ... حجم بیشتری نسبت به آثار مشابه دارد. همچنین اشاره به مکانها و شخصیتهایواقعی و ذکر اسامی خاص و عدم حضور عناصر فانتزی از جمله ویژگی هایی است که آن را بیشتر به صورت روایتتاریخی از یک داستان مشهور عرضه میکند تا یک قصه با عجایب دور از ذهن. با توجه به عواملی که در خصوصاین منظومه برشمردیم در این پژوهش بن مایه های داستانی این منظومه غنایی را استخراج کرده و سپس به روشتوصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و پژوهش های اسنادی مورد واکاوری قرار داده ایم و از آنجا کهنسخه کامل این منظومه که تصحیح علمی شده باشد در دسترس نیست، به معرفی مشخصات نسخه های خطی و ویژگی های فنی آنها پرداخته ایم و سعی بر آن بوده است که معرفی جامعی از این منظومه جذاب غنایی در حوزهپژوهش های ادبیات عامه ایران ارائه دهیم.

کلیدواژه ها:

منظومه غنایی ، ادبیات عامه ، خرم و زیبا ، نسخه خطی ، تصحیح متن