مفهو م شناسی «خرد» در روان شناسی و تناظ شناسی مناهیم آن در منابع اسلامی

تحقیق در این باره که «خرد چیست و چگونه تعربف می شود؟» بنیادی ترین حوزه از مطالعات خرد است. هدف این پژوهش، مفهوم شناسی «خرد» در روان شناسی و شناسایی مفاهیم متناظر آن در منابع اسلامی است. بدین منظور، برای مفهوم شناسی «خرد» در روان شناسی و سپس شناسایی مفاهیم متناظر با آن در منابع اسلامی» از روش «معناشناسی زبانی» و در بخش بررسی میزان مطابقت این مفاهیم با خرد در منابع اسلامی، از روش «توصیفی زمینه یابی» استفلده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد: حوزه معنایی «خرد» در لغت و روان شناسی، با مولفه هایی همچجون ««دانش ساختاری و فرایندی، ژرف نگری، نیک خواهی و ارزش های متعالی، کنترل هیجانی و عواطف مثبت و عمل به دانش و توانمندی های مهارتی» مشخص می شود. متناظر با حوزه معنایی «خرد» در لغت و روان شناسی واژگانی از جمله «عقل، علم، معرفت، حکمت، فطنه، ذکاء، فهم، شعور، ادراک، استنتاج فکر، فقه، رویه، خبره، کیاست، فراست، درایت، حصافت، حذاقت، تذبر، تمییز، نصح و بصیرت» در منابع اسلامی شناسایی شد. نتایج پژوهش در گام دوم نشان داد: مفاهیم «استنتاج، حذاقت، حصافت و نصیحت» با میزان شاخص روایی محتوایی (CVI) ۰/۷۲، ۰/۴۴، ۰/۴۴ و ۰/۳۶ حذف و ۱۹ مفهوم دیگر از میزان قرابت مطلوب با خرد در منابع اسلامی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

خرد ، مفهوم شناسی ، روان شناسی ، مفاهیم مشیر به خرد ، منابع اسلامی