بررسی وجودی و عدمی بودن مسئلە شر در آرای جان هیک و آلوین پلانتینگا

بررسی مسئلە شر در نظام های فلسفی، الاهیاتی و منطقی از دیرباز زمینه ساز مباحثات گسترده ای بوده که تا دوران معاصر نیز پاییده است. تبیین نظام احسن نه تنها از دیدگاه متالهان ادیان ابراهیمی بلکه از سوی فیلسوفان یونان باستان نیز صورت گرفته و به تبع آن یکی از حساس ترین و در عین حال پیچیده ترین عناصر بحث یعنی ضرورت تبیین ماهیت شر یا امر شرور و نسبت آن با احسن بودن نظام هستی نیز همواره محل مناقشه بوده است. ضرورت این بحث است که زمینە نگارش مقالە حاضر را با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد تطبیقی میان آرای دو فیلسوف معاصر دینی یعنی جان هیک و الوین پلانتینگا و با هدف شناسایی آرای آن ها در باب مفهوم و ماهیت و جایگاه شرور در نظام الهی سبب گشته است. بسط نظری آرای این دو و صورت بندی مفهوم شر در میان تفکرات ساختاری آن ها نشان می دهد که بعضا این مفهوم صرف نظر از اختلافات دیدگاهی، زمینه ساز شباهات ساختاری نیز بوده است. جان هیک اعتقاد دارد که شر در مقام امری وجودی نه تنها نافی نظام احسن نیست و خصائل دینی خداوند به عنوان منبع علم و قدرت و فیاضیت مطلق را نفی نمیکند بلکه اساسا بانی تعالی معنوی و فکری انسان در این میان است. در مقابل پلانتینگا با قول بر وجودی بودن شر بازسازی ایراد اپیکوری بر وجود الهی که در گفتار منتقدانی همچون جی.ال مکی ظهور یافته را نقد می کند و معتقد است که شر به منزلە فقدان قابلیت در پدیده هاست و نه نقصان در فاعلیت الهی. پلانتینگا با توسل به نظریە جهان های ممکن لایبنیتس، می کوشد هرگونه تناقض صریح یا ضمنی میان باور به وجود الهی و پدیرش وجود شر را منتفی اعلام کند

کلیدواژه ها:

شر ، نظام احسن ، فلسفە تحلیلی ، جان هیک ، الوین پلانتینگا ، امر وجودی ، امر عدمی.