مرور و بررسی سیاست ها و برنامه های ارتقاء تولید و بهرهوری آب گندم در ایران

گندم محصولی راهبردی در ایران است. به تبع آن سیاستها و برنامه های مختلفی از جنبه های اجرایی و تحقیقاتی در کشور به مورد اجرا گذاشته شده اند. بر اساس مرور و بررسی اسناد بالادستی، میتوان دریافت که در این اسناد توجه به این محصول به عنوان محصولی راهبردی، هنوز کمرنگ است. ولی در سیاستها و برنامه های اجرایی درون دستگاهی متولیان تولید، آن از چالشها و دغدغههای اصلی بوده و سیاستها و برنامه مختلفی تدوین شده و یا در حال اجرا هستند. سیاستها و برنامه هایی نظیر استفاده بیشتر از روشهای نوین آبیاری برای تولید گندم، استفاده بیشتر از کشاورزی حفاظتی، طرح جهش دیمزارها، برنامه های تحقیقاتی–توسعه ای مختلف با موسسات تحقیقات بین المللی، برنامه های به زراعی و به نژادی مختلف، اجرای طرح افزایش ضریب خود اتکایی گندم، افزایش بهره وری سیستمهای تولید غلات-محور، افزایش عملکرد و بهره وری آب گندم در نظام های گندم بینان، و تدوین سیاستها و اجرای دستورالعمل مربوط به تشویق بهره برداران نمونه با بهره وری آب بالا. از نکات بارز این برنامه ها و سیاست ها توجه خاص به ارتقاء تولید محصولات کشاورزی دیم (از جمله گندم) و دخالت بیشتر بخش خصوصی و نهادهای مربوطه در ارتقاء تولید و بهره وری این محصول است. بهرحال نتایج این بررسی نشان می دهد که سیاستها و برنامه های تدوین شده از نظر استنادی خوب و محکم، مدون و مستند نشده اند و بیشتر در قالب اظهار نظرهای مسئولین در رسانه ها و یا گزارشات و بخشنامه های موردی میباشند. همچنین بررسی میزان پیشرفت و پایش این سیاستها و برنامهها برای مشخص شدن موانع اجرای آنها، و همچنین مقطعی بودن و میزان پایداری آنها از جنبه ادامه کار با در نظر گرفتن تغییرات در مدیریتها، از نقاط ضعف و یا کاستیهای اجرای این چنین سیاستها و برنامهها میباشند. در خاتمه ، توصیه ها و راهکارهایی از انواع برنامه ای-سیاستی و راهبردی برای ارتقاء عملکرد و بهره وری آب گندم در کشور ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

برنامه ، راهبرد ، راهکار ، سیاست ، گندم